واحد رسانه و تبلیغات زنجیره بیتامین، یونس ترکچین و غزل فغانی، اخیراً انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد”تا اطلاع ‌ثانوی جوجه‌ریزی مادر گوشتی به صورت یک قطعه سویه آرین و دو قطعه سویه خارجی خواهد بود و پس از جوجه‌ریزی سویه آرین، تأیید کتبی و ارائه تعهد محضری، جوجه‌ریزی سویه خارجی با معرفی انجمن قابل اجرا می‌باشد.”

گزارش/اجبار مرغدار به جوجه‌ریزی با مرغی که دوست ندارد/چرا مردم باید “ژیان” بخرند

اما در این میان برخی از مرغداران به این تصمیم انجمن معترض شدند و اعلام کرده‌اند این اقدام منجر به کاهش جوجه‌ریزی‌ها و متضرر شدن آنها خواهد شد برای بررسی این موضوع و همچنین مشکلات سویه آرین مصاحبه تفصیلی با آقای دکتر کاظم یوسفی معاون فنی اسبق مجتمع پرورش و اصلاح نژاد مرغ لاین ارین بابلکنار انجام داده‌ایم که زیر متن این مصاحبه را می‌خوانید:

آقای دکتر ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.به عنوان اولین سوال تاریخچه‌ای درباره ورود مرغ آرین در سال 69 به کشورمان ارائه می‌کنید؟

یوسفی: آنچه که بنده از دوستانی که در این پروسه حضور داشتند شنیدم این بود که دولت آن زمان به دنبال احیای مرغ سایز و همچنین احیای زنجیره تولید بود اما خبری ندارم در آن زمان با سویه‌های دیگری مذاکرات انجام شد یا خیر؟ آن زمان با شرکت هلندی هایبرو به توافق رسیدند یک گله اجداد وارد کشور شود فکر کنم در سال ۶۹ با اتمام عملیات عمرانی همزمان با ورود یک گله اجداد نژاد هایبرو از کشور هلند به­ طور آزمایشی شروع به­ کار نمود.

پس از طی این دوره و همزمان با بازگشت افرادی که برای ادامه تحصیل به خارج از کشور اعزام شده بودند اولین گله لاین کشور در سال 1371 از کشور هلند وارد و در مزارع مجتمع بابل­‌کنار مستقر شد.

*سال 1371 نژاد آرین وارد کشور شد

این طرح قبل از انقلاب هم در ذهن مسئولان بود که زنجیره تولید را شکل بدهند حتی یک گله مرغ لاین نژاد آربوراکرز از آمریکا وارد کشور شد اما به دلیل وقوع انقلاب و بیمار شدن گله‌ای که از آمریکا وارد شده بود و همچنین رفتن مشاوران خارجی دست به دست هم داد تا آن پروسه متوقف شود.

پروسه تحقیق روی گله وارد شده از آمریکا در فارم زیاران و موسسه علوم دامی کشور انجام می‌شد که بازخوردی هم نداشت و پس از آن نژاد آرین را به عنوان نژاد میان جثه وارد کشور کردند.

سوال اصلا این نژاد آرین با شرایط کشور ما سازگاری داشت؟

یوسفی: آب و هوای مازندران سازگاری داشت چون آب و هوای هلند و مازندران شبیه هم است، آن زمان وزن مرغ تقریبا یک و هفتصد تا یک و هشتصد بود و در آن زمان با این وضع آرین مشکلات متابولیکی به مانند آسیت نداشت، چون بعدها روی صفت وزن و بدون توجه به عوارض متابولیکی مثل آسیت بیشتر کار شد باعث شد که اندازه شش و قلب همپای ماهیچه‌ها رشد نکند و این سرعت رشد باعث شد تا مرغ نیاز به اکسیژن و مواد غذایی بیشتر داشته باشد که قلب کوچک نتوانست وظیفه را به خوبی انجام دهد که فشار خون بالا باعث ایجاد آسیت شده است.

*در اصلاح ژنتیکی آرین به عوارض متابولیکی توجه نشد

سوال:چرا در سال های گذشته اصلاح نژاد روی مرغ آرین انجام نشد؟

یوسفی: اصلاح نژاد امکانات می‌خواست امکاناتی که بتواند پرندگان حساس به آسیت را مشخص کند. فرضا فشار خون ریوی را اندازه گیری کرد. یا اینکه حداقل یک گله‌ای داشته باشند و ببرند ارتفاع که در آنجا آسیت خودش را بیشتر نشان دهد و از پرنده‌هایی که در ارتفاع عملکرد خوبی داشتند و زنده ماندن برادر و خواهرهای آنها در مجتمع لاین  انتخاب شوند و از آنها برای پرورش مرغ گوشتی استفاده شود هم وجود نداشت.

*برای اصلاح نژاد آرین امکانات نداشتیم

آرین در خیلی مواقع متولی دائمی نداشت، یک زمانی پشتیبانی امور دام و یک زمانی شرکت نهاده‌های دامی جاهد و یک زمان معاونت امور دام کشورمتولی بودند، همین بی متولی بودن باعث ضربه خوردن این سویه شد.

*بی متولی بودن آرین به این سویه ضربه وارد کرد

سوال: دهه ۷۰ که آرین آمد تا اواخر دهه ۸۰ جوجه ریزی خوبی از طریق آرین انجام شد و تقریباً ۷۰ تا ۸۰ درصد از این سویه جوجه ریزی می‌شد، اما در دهه ۹۰ جوجه‌ریزی با آرین به زیر ۲ درصد رسید این موضوع دلیل خاصی داشت؟

یوسفی: دلیل این موضوع این بود که آرین تا سال 80 انحصاری بود. با آزاد شدن واردات گله های اجداد نمی‌توانست خودش را همپای سویه‌های راس و کاب که سطح رشد بالایی دارند قرار دهد.

*آرین تا دهه 80 انحصاری بود

البته این موضوع را هم باید در نظر گرفت در دهه ۹۰ طبع ذائقه‌ای کشور به سمت مرغ درشت رفت و دیگر مرغ با وزن کم طرفدار زیادی نداشت.

البته این را هم باید در نظر گرفت، دلیل اصلی عدم استقبال از مرغ آرین اصلاح ژنتیکی نشدن آن بود، مرغی که لاین دارد باید تحقیقات مرتب روی آن انجام شود، ولی آرین را آوردند و روی صفات آن کار نکردند، مثلاً بیایند درصد لاشه سینه را بالا ببرند یا مقاومت آسیت را بالا ببرند. روی استجکام استخوان کار کنند و …. امکانات در اختیار تیم اصلاح نژادی قرار نگرفت، همانطور که لاین وارد کشور می‌شود باید فرهنگ لاین‌داری را هم بلد باشیم اما متاسفانه اینگونه نبود.

*امکانات در اختیار تیم اصلاح نژادی قرار نگرفت/فرهنگ لاین داری نداشتیم

از سوی دیگر مزرعه‌های اقماری که وجود داشت طبق اصل ۴۴ واگذار شد و لاین‌ها را کوچک کردند و به این حد رسیدند که فقط حقوق پرسنل را بدهند و امورات را بچرخانند و برای اصلاح نژاد هیچ سرمایه‌گذاری انجام نشد، مثلاً یک پروژه مشترک با دانشگاه نداشتند یا با زنجیره‌ها همکاری نشد که اصلاح نژادی رخ بدهد، این را به شما بگویم سال‌های گذشته لاین از لحاظ فنی بی‌سرپرست بود.

*لاین آرین از لحاظ فنی بی‌سرپرست بود

سوال: چرا وقتی آرین را وارد کشور می‌کردیم به ذائقه مردم توجه نکردیم؟

یوسفی: البته می‌شد در آن زمان فکری در این مورد کرد، امروز شما نگاه کنید در اروپا و کشورهای عربی حوزه خلیج فارس هنوز هم مرغ سایز استفاده می‌شود، هر جنس و کالایی مشتری خاص خودش را دارد.

*هنوز در اروپا و کشورهای عربی خلیج فارس مرغ سایز استفاده می‌شود

البته باز هم این نکته را باید بگوییم یکی از نهادها هم بر روی نژاد راس که نژاد سنگینی است دست گذاشت و آن را تولید کرد و در رسانه‌ها هم اینطور تبلیغ شد که هر مرغی که وزن کم دارد حتماً مریض است و مردم هم نگران شدند و از مرغ سایز جدا شدند.

*رسانه‌ها در جدا شدن مردم از مرغ سایز نقش داشتند

می‌توانیم مرغ آرین را با بسته‌بندی خوب و با وزن یک و ۲۰۰ تا یک و سیصد به همین کشورهای عربی که مرغ سایز استفاده می‌کنند صادر کنیم اگر صادر شود صرفه اقتصادی دارد شما در نظر بگیرید ۲.۲ دلار قیمت مرغ در کشورهای اطراف است اگر این عدد را ضرب در ۶۵ هزار تومان قیمت فعلی دلار کنید حتماً برای مرغدار صرفه اقتصادی خواهد داشت.

*می‌توانیم آرین را به کشورهای اطراف صادر کنیم

سوال: در دهه ۹۰ چون مرغ آرین عملاً در حال خارج شدن از چرخه بود وزارت جهاد برای احیای آن یک الزام و اجبار برای مرغداران برای جوجه‌ریزی گذاشت، آن زمان ۲۵ درصد بود الان رسیده است به ۳۳ درصد این درحالی است که مرغداران با توجه به صرفه نبودن جوجه ریزی با این سویه را دوست ندارد…

یوسفی: جوجه ریزی با سوی آرین اگر با این وضعیت باشد قطعاً برای مرغداران صرفه اقتصادی ندارند، آرین نسبت به سویه‌های دیگر ۱۵ صدم تا دو دهم ضریب تبدیل بالاتری دارد و به آسیت حساسیت بیشتری دارد که باعث تلفات بیشترمی‌شود، درصد لاشه کمتری دارد، به همین دلیل برای مرغداران صرفه اقتصادی ندارند.

*جوجه‌ریزی با آرین برای مرغداران صرفه اقتصادی ندارد

ولی اگر بیایند تلاقی‌ها را در سطح گله اجداد عوض کنند و از خط B لاین، خط مقاوم به آسیت درست کنند و از خروس های این خط در تلاقی خط مادری اجداد استفاده کنند، در این صورت به نظر بنده می‌توان امید داشت اختلاف قیمتی ۶ تا ۷ هزار تومانی بین آرین و راس می‌تواند مرغدار را ترغیب کند تا با این سوی جوجه ریزی کند، الان اختلاف قیمتی حدود ۱۵ هزار تومان است، اگر این اتفاق رخ دهد وقتی مرغدار جوجه را ۷ هزار تومان ارزان‌تر بخرد قطعاً به دنبال جوجه ریزی با سوی آرین می‌رود.

سوال: اخیراً سازمان اقتصادی کوثر که فعلا متولی مرغ آرین است اعلام کرده است با اصلاحات ژنتیکی انجام داده است ضریب تبدیل آن را کاهش داده است…

یوسفی: آرین تا ۳۰ تا ۳۲ روزگی وزن گیری خوبی دارد و بعد از آن چون به آسیت حساسیت پیدا می‌کند دیگر نمی‌تواند وزن گیری خوبی داشته باشد و ضریب تبدیل آن هم به هم می‌خورد و بخش قابل توجهی از دانی که استفاده می‌کند صرف رشد نمی‌شود.

*حساسیت به آسیت نمی‌گذارد آرین بعد از 32 روزگی وزن بگیرد

کاهش ضریب تبدیل از طریق اصلاح ژنتیکی بیش از شش سال زمان می برد. لذا در کوتاه مدت باید به دنبال میان­برها بود.

*اصلاح ژنتیکی 6 سال زمان می‌برد

سوال: ضریب تبدیل یک بحث است بیشتر بحث درباره آرین این است که اصلاً اسکلت و ستون فقرات این مرغ ایرادات اساسی دارد؟

یوسفی: این را به شما بگویم برخی راه‌هایی که درباره آرین رفته شده است اشتباه است، باید اشتباهات را بپذیریم و برویم در بحث ژنتیک سرمایه‌گذاری کنیم، باید مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌ها را پای کار بیاوریم تا مشکلات را بررسی کنند و راهکار برای رفع مشکلات بدهند همان کارهایی که امروز بزرگترین شرکت‌های جهان در این زمینه انجام می‌دهند اگر مطالعات آن شرکت‌ها را نگاه کنید حتماً چند ایرانی در بطن تحقیقات آنها حضور دارند، همین ایرانی‌ها در کشورمان هستند باید اراده کنیم و از آنها استفاده کنیم.

*برخی راه‌های که درباره آرین رفته شده اشتباه بود و باید آنها را بپذیریم

سوال:برای اصلاح نژاد آرین در حال حاضر چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟

یوسفی: اگر بتوانیم از خط (B) با حفظ پتانسیل آن، خط مقاوم به آسیت درست کنیم و علاوه بر استفاده مرغ آن در پایه پدری به عنوان خروس خط مادری برای تلاقی با مرغ خط D در گله اجداد استفاده کنیم، در این صورت یک جهش خوبی در عملکرد گله گوشتی خواهیم داشت البته یک بار این موضوع را هم امتحان کردیم و جواب خوبی هم گرفتیم.

سوال: آیا در کل کشور ظرفیت این وجود دارد که جوجه ریزی آرین انجام شود مثلاً شهرهایی هستند که از دریا ارتفاع بالاتری دارند آیا در آن محل‌ها هم می‌توان جوجه ریزی آرین انجام داد؟

یوسفی: آرین به دلیل حساسیت به آسیت امکان جوجه‌ریزی در کل کشور را ندارد هرچه ارتفاع از سطح دریا بیشتر می‌شود به دلیل مشکلات تنفسی مرغ آرین امکان پرورش را ندارند، ولی موجودی است گرمادوست که این بر خلاف سویه‌هایی مثل راس و کاپ است بهترین مکان برای پرورش آرین نواحی گرمسیری کشور است و بهترین زمان هم بهار و تابستان است.

*در کل کشور امکان جوجه‌ریزی آرین را نداریم

سوال: چرا هیچ وقت گله‌ای به ارتفاع برده نشده تا آن را در برابر آسیت مقاوم کنند؟

یوسفی: تا سال ۱۴۰۲ اتفاقی برای اینکه بخواهیم یک گله‌ای را ببریم و در ارتفاع و به آسیب مقاوم کنیم نیفتاد اما در این سال یک تحقیقاتی در چهارمحال بختیاری انجام شد و دو گله مورد آزمایش قرار گرفت اما به دلیل یک سری مسائل این موضوع هم نیمه کاره باقی ماند.

سوال: خیلی از کارشناسان معتقدند بیشتر مشکلات آرین ژنتیکی است تا اینکه مشکل خورد و خوراک داشته باشد…

یوسفی: بله دقیقا مرغ آرین سینه تیغه‌ای کوچک، وزن گیری کم، ضریب تبدیل بالا دارد و به شدت به  آسیت حساس است و پاهای بلند دارد که می‌توان این مشکلات را با اصلاح نژادی در دو یا سه نسل بعد حل کرد.

سوال:بهتر نیست با توجه به هزینه‌های که در چند سال گذشته روی آرین انجام شده دولت خود متولی این نژاد شود؟

یوسفی: اینکه دولت بیاید سرمایه‌گذاری کند روی مرغ آرین مشکلی وجود ندارد اما نباید آن را به مرغدار تحمیل کند، مثلاً باید چه کار کند ما یک زمانی مجتمع مرغ لاین آرین داشتیم و ۵ مزرعه اجداد اقماری وجود داشت که محصولات آرین را پرورش می‌داد و از آن گله مادر گوشتی تولید می‌شد دولت باید آن را نگه می‌داشت مضاف بر اینکه روی گله اجداد کار می‌کرد، یک سری خطوط در لاین درست می‌کرد که حساسیت به آسیت کم شده باشد در این صورت به نظر بنده خیلی می‌شد امید داشت که آرین جایگاه بهتری نسبت به الان پیدا کند.

*دولت نباید آرین را به مرغداران تحمیل کند/گسترش سویه اشتباه بود

اشتباه دولت بر این بود که آرین را گسترش داد ادعا هم براین بود به دلیل تحریم‌ها ممکن است سایر سویه‌ها را به ما ندهند و با مشکلات جدی روبرو شویم اگر در قالب کوچکتر مثلاً چند تا زنجیره تولید آرین را پرورش می‌دادیم قطعاً نتیجه بهتری می‌گرفتیم.

سوال: در چند سال گذشته نخواستیم اصلاح نژاد ژنتیکی داشته باشیم یا اراده‌ای نبوده است؟

یوسفی: نگاه کنید ژنتیک مثل یک خمیر می‌ماند، خمیر را می‌شود به هر شکلی درآورد ولی خوب زمانبر است آرین این پتانسیل را دارد که اصلاح نژاد روی آن صورت گیرد این ظرفیت را دارد که با اصلاح نژادی وزن گیری آن را افزایش دهیم و ضریب تبدیل آن را در ۴۲ روزگی به 1/7 برسانیم.

سوال: ظاهرا آرین به برخی از بیماری‌ها هم حساسیت زیادی دارد؟

یوسفی: بله بیماری‌هایی که مرتبط می‌شود به ریه آرین بسیار حساس است، چون اگر مجرای ورودی هوا درگیر شود با چالش‌های جدی مواجه می‌شود، خود آرین در حالت عادی برای تنفس اکسیژن مشکل دارد اگرنای و شش مرغ خلطی جمع شود اوضاع بدتر می‌شود و باعث خفگی پرنده می‌شود، اما به شدت در برابر دمای بالای هوا مقاوم است تا ۳۶ درجه سانتیگراد گرمای هوا دوام می‌آورد که این برخلاف سایر سویه‌هاست که نیازمند خنکی هستند.

*آرین به بیماری‌های ریوی حساس است

اصلا ظاهر راس را نگاه کنید پر کمتری دارد اما آرین پرهای بیشتری دارد عمده مشکل آرین آسیت است اگر آن را حل کنیم سینه تیغه‌ای، وزن گیری و ضریب تبدیل حل می‌شود، بافت این پتانسیل را دارد برای وزن‌گیری بیشتر، چون سیستم تنفس به دلیل کوچک بودن ریه نمی‌تواند اکسیژن رسانی خوبی داشته باشد مرغ وزن کمتری می‌گیرد.

*هیچ کشوری به جزء هلند آرین را پرورش نمی‌دهد

سوال:به عنوان آخرین سوال آیا در کشور دیگری به جز ایران مرغ آرین پرورش داده می‌شود؟

خیر،البته در هلند هنوز هم سویه داخلی هایبرو استفاده می‌کنند. حتی قرار بود لاین دوم را هم به ما بدهند اما به دلیل یک سری مسائل لاین دوم را هم به ما ندادند.