شب ادراری کودکان و راهکارهایی برای رفع آن

ﻋﺪم ﻛﻨﺘﺮل ادرار در ﺳﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ، ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮًﻻ ﻧﺎﺷﻲ از ﻳﻚ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻋﺎﻃﻔﻲ اﺳﺖ.

ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻲاراده‎ي ادرار ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ روزﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﺗﻔـﺎق اﻓﺘـﺪ وﻟـﻲ اﻏﻠـﺐ ﻣـﻮارد در ﺷﺐﻫﺎ اﺳﺖ. ﺗﺨﻠﻴﻪ ادرار ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑـﺎ ﺧـﻮابﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در آﻧﻬـﺎ ﻛـﻮدك، ﺧـﻮد را در وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ادرار ﻛﺮدن ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ، ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻴﺪار ﻣﻲﺷـﻮد، رﺧﺘﺨﻮاب را ﺧﻴﺲ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ.

ﺷﺐ ادراري ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ دﺳـﺘﻪ از ﻋﻮاﻣـﻞ ﺟﺴﻤﻲ ﻳﺎ رواﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ وﻟﻲ ﻋﻮاﻣﻞ رواﻧﻲ در ﺑﭽﻪﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤﻲ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ.

ﺷﺐ ادراري ﻛﻮدﻛﺎن دﻻﻳﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫـﺎ ﺟﻨﺒـﻪ ﺟﺴـﻤﻲ و ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﺟﻨﺒﻪ روﺣﻲ و رواﻧﻲ دارﻧﺪ. در اﻏﻠـﺐ ﻣـﻮارد ﻛـﻮدك ﺑـﺎ ﻫـﺮ دو ﻣﺴـﺌﻠﻪ درﮔﻴﺮ اﺳﺖ.

ﺑﻌﻀﻲ ﻋﻮاﻣﻞ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻤﺒﻮد ﻫﻮرﻣﻮن آﻧﺘﻲ دﻳﻮرﺗﻴﻚ ﻳﺎ ﻛـﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﻣﺜﺎﻧـﻪ، ﻋﻔﻮﻧﺖﻫﺎي ادراري، ﻋﻮاﻣﻞ رواﻧﻲ و اﺳﺘﺮسﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺐ ادراري ﻛﻮدﻛﺎن ﺷﻮﻧﺪ.

درﻣﺎن ﺷﺐ ادراري

ﺑﺮاي اﺻﻼح اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ، ﻗﺒﻞ از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ دارودرﻣﺎﻧﻲ، ﺑﺎﻳﺪ اﻗﺪام ﺑـﻪ رﻓﺘﺎردرﻣـﺎﻧﻲ ﻛﺮد و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻫﻤﻜﺎري واﻟﺪﻳﻦ و ﻛﻮدك، ﻫﺮ دو اﺳﺖ.

1. راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ واﻟﺪﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺷـﺐ ادراري ﻛﻮدﻛـﺎنﺷـﺎن اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ:
   1. ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ ﭘﺰﺷﻚ ﻣﺘﺨﺼﺺ اروﻟﻮژي ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻣﻌﺎﻳﻨـﺎت ﺟﺴـﻤﻲ و اﻧﺠـﺎم آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﻲ (اﻧﮕﻞ، ﻛﻠﻴﻪ، اﺳﻔﻨﻜﺘﺮﻫﺎ، ﻣﺜﺎﻧﻪ، اوره و...) ، ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻮدك از ﻟﺤﺎظ ﻣﺸﻜﻼت ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﺟﺴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳـﻂ ﭘﺰﺷـﻚ و درﻣﺎنﻫﺎي داروﻳﻲ در ﺻﻮرت ﻟﺰوم ﺑﺎ ﺗﺠﻮﻳﺰ ﭘﺰﺷﻚ
   2. اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺸﻚ ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه (زﻧﮓدار) ﺑﺮاي ﺑﻴﺪار ﺷـﺪن ﻛـﻮدك ﻫﻨﮕـﺎم ﺗﺨﻠﻴﻪ ادرار (اﻳﻦ ﺗﺸﻚﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ از داروﺧﺎﻧﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻴﺪ.)
   3. ﺧﻮراﻧﺪن ﻣﺎﻳﻌﺎت زﻳﺎد ﻣﺜﻞ آب، ﭼﺎي، آب ﻣﻴﻮه، دوغ و... ﺑﻪ ﻛﻮدك ﻃـﻲ روز ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺠﻢ ﻣﺜﺎﻧﻪ
   4. رﻋﺎﻳﺖ رژﻳـﻢ ﻏـﺬاﻳﻲ ﺧـﺎص: ﻛـﻮدك ﻧﺒﺎﻳـﺪ از ﻣـﻮاد ﺗﺤﺮﻳـﻚﻛﻨﻨـﺪه ﻣﺜـﻞ ادوﻳﻪﺟﺎت، ﻓﻠﻔﻞ، ﺳﺮﻛﻪ، ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﻫﺎي ﮔﺎزدار و اﻓﺰودﻧﻲ ﻫﺎي ﺧﻮراﻛﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳـﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﺪ. از ﺧﻮردن ﻧﻮﺷﺎﺑﻪﻫﺎي داراي ﻛﺎﻓﺌﻴﻦ ﻫﻢ ﺟﺪا ﺧﻮدداري ﺷﻮد.
   5. آﻣﻮزش آداب ﺗﻮاﻟﺖ: در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﭘﺸـﺘﻜﺎر و ﺣﻮﺻـﻠﻪ واﻟـﺪﻳﻦ ﺷـﺮط اول اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ روشﻫﺎي ﺷﻜﻞدﻫﻲ رﻓﺘﺎر ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﺗﻘﻮﻳﺖ، اﻳﻦ آﻣـﻮزشﻫـﺎ داده ﺷﻮد. ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺤﻴﻂ و ﻓﻀﺎي ﺗﻮاﻟﺖ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺘﺮس ﻛﻮدﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﻲ اﻣﺘﻨﺎع ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد. در اﻳﻦ ارﺗﺒـﺎط اﺳـﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴـﻚﻫـﺎي ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ.
   6. ورزش: در ورزش، ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻋﻀﻼت ﻣﺜﺎﻧـﻪ ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ اﺳـﺖ.

ﭼﻨـﺪ ﻧـﻮع ورزش ﭘﻴﺸـﻨﻬﺎد ﻣـﻲﺷـﻮد: ورزش دراز و ﻧﺸﺴـﺖ: ﻛـﻮدك ﻣـﻲاﻳﺴـﺘﺪ دﺳﺖﻫﺎﻳﺶ را ﺟﻠﻮ ﻣﻲﺑﺮد و ده ﺑـﺎر ﻣـﻲﻧﺸـﻴﻨﺪ و ﺑﻠﻨـﺪ ﻣـﻲﺷـﻮد (ﺗﻜـﺮار4 ﺑـﺎر در روز)،ﻛﻮدك ورزش ﺷﻨﺎ را ده ﺑﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ (ﺣﺪاﻗﻞ4 ﺑﺎر در روز ﺗﻜﺮار ﺷﻮد).

1. از واﻟﺪﻳﻦ ﺑﺨﻮاﻫﻴﺪ ﻛﻪ از ﻛﻮدك ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ، ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن دارد ادرار ﺧـﻮد را ﻧﮕﻪ دارد و در آن ﺣﺎل ﻣﻘﺪاري آب، ﻳﺎ آﺑﻤﻴﻮه و ﻣﺎﻳﻌﺎت دﻳﮕـﺮ ﺑﻨﻮﺷـﺪ. زﻳـﺮا اﻳـﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﮔﺸﺎد ﺷﺪن ﻣﺜﺎﻧﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﺪ. در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛـﻮدك ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺑـﺎر در روز ﺑـﻪ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺗﻮﻗﻒ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺟﺮﻳﺎن ادرار ﺧﻮاﻫﺪ ﭘﺮداﺧـﺖ و ﺑـﺮاي اﻳﻨﻜـﻪ ﻛـﻮدك ﻧﮕـﻪ داﺷﺘﻦ ادرار را ﺗﻤﺮﻳﻦ ﻛﻨﻴﺪ او را ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﮕﻪ داﺷﺖ.
2. ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از آن ﻛﻪ ﻛﻮدك ﺧﻮاﺑﻴﺪ، ﺣﺘﻤـﺎً او را ﺑﻴـﺪار ﻛﻨﻴـﺪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﻲ ﺑﺮود. اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ 3 ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺲ از ﺧﻮاب اﻧﺠﺎم ﺷـﻮد.
3. اﺳﺘﺮسﻫﺎي رواﻧﻲ، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻋﻮاﻣﻞ اﺿﻄﺮاب‎زا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻤـﻲ در ﺑﺮوز ﺷﺐ ادراري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﻛـﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑـﺪ. ﺑـﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺮسﻫﺎي ﻛﻮدك را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮاي رﻓﻊ آنﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺎور در ﺗﻤـﺎس ﺑﺎﺷﻴﺪ. اﻳﺠﺎد آراﻣﺶ ﺑﺮاي ﻛﻮدك ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻨﺶ و اﺳﺘﺮس ﻳﻜﻲ از ﮔﺎمﻫـﺎي ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻮدك اﺳﺖ. ﮔﻔﺘﻦ داﺳﺘﺎن، ﺣﺮف زدن ﺑﺎ ﻛﻮدك، ﺑـﺎزي ﺑـﺎ او، ﺗﻔﺮﻳﺢ و ﻗﺮار دادن او در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺷﺎد از ﻋﻮاﻣﻞ اﻳﺠﺎد آراﻣﺶ در ﻛﻮدك اﺳﺖ.
4. ﺧﺠﺎﻟﺖ، ﻛﻢروﻳﻲ، ﮔﻮﺷﻪﮔﻴﺮي و اﺣﺴﺎس اﻓﺴﺮدﮔﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮارض رواﻧﻲ ﺷﺐ ادراري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ اﺿﻄﺮاب ﻛﻮدك و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ در درﻣﺎن او ﻣﻲﺷﻮد. ﺳﻌﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﻛﻮدك را ﺑﻪ روﻳﺶ ﻧﻴﺎورﻳﺪ و ﺑﻪ او اﻃﻤﻴﻨـﺎن دﻫﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻣﺸﻜﻠﺶ ﻗﺎﺑﻞ درﻣﺎن اﺳﺖ.
5. ﻛﻮدك را در ﺻﻮرت ﺷﺐ ادراري ﺗﻮﺑﻴﺦ ﻧﻜﻨﻴﺪ.
6. ﻛﺎﻫﺶ و ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﻧﻜﺮدن ﻣﺎﻳﻌﺎت ﭘﺲ از ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ ﻋﺼﺮ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد.
7. ﻗﺒﻞ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ رﺧﺘﺨﻮاب، ﺣﺘﻤﺎً ﻛﻮدك را ﺑﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﻲ ﺑﺒﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﺜﺎﻧـﻪاش را ﻛﺎﻣﻼً ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻛﻨﺪ.
8. ﺗﺸــﻚ او را ﺑــﺎ روﻳــﻪ ﺿــﺪ آب ﭘﻮﺷــﺎﻧﺪه و در اﺗــﺎق از ﺑﻮﮔﻴﺮﻫــﺎ ﻳــﺎ ﺧﻮﺷﺒﻮﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻫﻮا اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ اﮔﺮ ﺷﺐ ادراري اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﺑﺎﻋﺚ آزار ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻛﻮدكﺗﺎن ﻧﺸﻮد.
9. مراﺟﻌـﻪ ﺑـﻪ ﻣﺸﺎور و روانشناس کودک ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎر و ﺷـﺮﻃﻲﺳـﺎزي ﻛﻤـﻚ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺐ ادراري ﻛﻮدك ﻣﻲﻛﻨﺪ.

   دکترلیلا کریمی فرشی