به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تعادل ، نسبت سپرده بعد از کسب سپرده قانونی به کل سپرده‌ها نیز به 89.36 درصد رسیده که نشان می‌دهد، معادل 10.64درصد برای کسر سپرده قانونی کل تسهیلات در نظر گرفته شده است. همچنین نسبت کل مانده تسهیلات بانک‌ها به کل سپرده بعد از کسر سپرده قانونی معادل 86.74 درصد بوده که نشان می‌دهد معادل 13.25 درصد سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی به عنوان ابزار سقف اعتباری برای تامین نقدینگی روزانه بانک‌ها جهت پرداخت پول به درخواست‌های مشتریان در نظر گرفته شده و روی هم رفته 22.5درصد سپرده‌ها به عنوان سپرده قانونی و سقف اعتباری در نظر گرفته شده تا بانک‌ها در برابر ریسک‌ها و همچنین درخواست مشتریان از این امکانات استفاده و شرایط پایداری را ایجاد کنند.
این درحالی است که بسیاری از موسسات غیرمجاز تقریبا معادل 100درصد سپرده‌ها را در امور تجاری و پرداخت تسهیلات به کار گرفته و عملا در برابر ریسک‌ها یا درخواست مشتریان، امکان پرداخت به موقع را ایجاد نمی‌کنند و باعث انحلال می‌شوند. اما بانکداری رسمی و مجوز‌دار کشور عملا با نگهداشتن 22.5درصد سپرده‌ها عملا امکان مقابله با ریسک‌ها و تامین نقدینگی را دارد.
11 استان اول کشور شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی، کرمان، گیلان، مازندران، البرز، روی هم 1106میلیارد تومان معادل 87درصد کل سپرده‌های کشور و 844هزار میلیارد تومان معادل 85.5درصد کل تسهیلات بانکی را جذب کرده‌اند و سهم آنها از بازار پول و بانکداری کشور تقریبا 6 برابر بیست استان دیگر کشور در جذب تسهیلات و 6.6 برابر آنها در جذب سپرده است.
5 استان بزرگ کشور شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و خوزستان نیز روی هم 965هزارمیلیارد تومان معادل 76درصد سپرده‌ها را جذب کرده‌اند و این 5 استان روی هم 74درصد تسهیلات معادل 729هزارمیلیارد تومان تسهیلات دریافت کرده‌اند همچنین استان‌های آذربایجان‌شرقی، مازندران، البرز و کرمان و گیلان در رتبه‌های 6 تا 10 جذب سپرده بانکی قرار دارند.
سهم تهران نیز به تنهایی حدود 59 درصد جذب سپرده و 61 درصد جذب تسهیلات در سراسر کشور بوده و سهم استان تهران به تنهایی بیش از 30 استان دیگر کشور است. البته دلیل اصلی این عدم تعادل در تهران، به دلیل آن است که همه شرکت‌های داخلی وخارجی، کارخانه‌ها، واردکنندگان و صادرکنندگان، توزیع‌کنندگان کالا و فعالان بزرگ اقتصادی ترجیح می‌دهند که در تهران دفتر داشته باشند در حالی که کارخانه و زمین و تجارت و تولید آنها عمدتا در استان‌های کشور پراکنده است و برای استفاده از مزیت‌های مناسب و اقتصادی استان‌ها و همچنین برای نزدیک بودن به مرکز، بودجه‌ها و مخارج دولتی دولتی، وزارتخانه‌ها و بانک‌ها در تهران ترجیح می‌دهند که در تهران دفتر مرکزی و حساب و کتاب بانکی داشته باشند و در عین حال تولید و فعالیت خود را در استان‌های کشور دارند.
وجود دفاتر اکثر شرکت‌ها و بنگاه‌های تولیدی و تجاری کشور باعث شده که بسیاری از معاملات پولی در تهران انجام شود اما جابه‌جایی کالاها و اموال و دارایی‌ها یا ساخت و ساز و فعالیت کارخانه عمدتا در استان‌های کشور است. به عنوان مثال در استان صنعتی مانند خوزستان، اصفهان، کرمان و سایر استان‌ها قطعا معاملات و تولید و خرید و فروش و مصرف بیش از سهم آنها از جذب سپرده‌ها و تسهیلات بانکی است. اما در هر حال تمرکز شدید امکانات و تصمیم‌گیری‌ها و معاملات پولی و بانکی در تهران یکی از چالش‌ها و اشکالات عمده بازار پول کشور است و همین امر موضوع فعالیت موسسات غیرمجاز و نرخ‌های سود غیرمتعارف و بالاتر از نرخ رسمی را ایجاد کرده است.
کارشناسان می‌گویند که توزیع متناسب امکانات بازار پول در کشور می‌تواند در مسیر توسعه پایدار اقتصاد ایران نقش عمده‌یی داشته باشد و سرانه امکانات و پول در اقتصاد بانک محور ایران در استان‌های کشور را متناسب با جمعیت استان‌ها ساماندهی کند.
گزارش وضعیت کل مانده سپرده‌ها و تسهیلات بانک‌ها و موسسات اعتباری به تفکیک استان در پایان اسفند ماه سال 1395 که به تازگی توسط بانک مرکزی منتشر شده، نشان می‌دهد که در بخش تسهیلات 5 استان اول به ترتیب استان‌های تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و مازندران 734هزار میلیارد تومان معادل 74.4 درصد کل تسهیلات را جذب کرده‌اند و بعد از آنها آذربایجان شرقی، خوزستان، کرمان، گیلان و آذربایجان غربی در رتبه‌های 6 تا 10 جذب تسهیلات قرار دارند.
این 5 استان اول روی هم 3 برابر 26 استان دیگر کشور سپرده‌ها و تسهیلات بانکی را جذب کرده‌اند. همچنین 11 استان اول کشور شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، کرمان، گیلان، مازندران، البرز که هم در بخش جذب سپرده و هم در بخش تسهیلات با تغییراتی اندک رتبه یک تا 11 را به خود اختصاص داده‌اند روی هم 1106 میلیارد تومان معادل 87 درصد کل سپرده‌های کشور و 844 هزار میلیارد تومان معادل 85.5 درصد کل تسهیلات بانکی را جذب کرده‌اند.
به عبارت دیگر، 11 استان بزرگ و اول کشور تقریبا 6 برابر 20 استان دیگر کشور تسهیلات و 6.6 برابر آنها سپرده جذب کرده‌اند.
رشد سپرده‌ها و تسهیلات
مانده کل سپرده‌های ریالی و ارزی در سراسر کشور در اسفند 95 بالغ بر 1272هزارمیلیارد تومان بوده که نسبت به اسفندماه سال 94 به میزان 211هزارمیلیارد تومان معادل 19.9درصد افزایش داشته است. بیشترین مبلغ سپرده‌ها مربوط به استان تهران با 749هزارمیلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با 2862میلیارد تومان بوده است. مانده کل تسهیلات بالغ بر 986هزارمیلیارد تومان است که نسبت به اسفندماه سال 94 به میزان 195هزار میلیارد تومان معادل 24.6درصد افزایش داشته است. بیشترین مبلغ تسهیلات مربوط به استان تهران با مانده 602 هزارمیلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با 3566میلیارد تومان بوده است. نسبت تسهیلات به سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی معادل 86.7 درصد بوده که نسبت به اسفند 94 معادل 4واحد درصد افزایش داشته است. این نسبت در تهران 89.3 درصد و در کهگیلویه و بویراحمد معادل 140.6درصد بوده است. این ارقام نشان می‌دهد که رشد تسهیلات‌دهی بانک‌ها بیش از جذب سپرده بوده و این موضوع نشان‌دهنده سیاست انبساطی بانک مرکزی در تسهیلات‌دهی بانک‌ها بوده که در سال 95 به اوج خود رسید و بیش از 548 هزارمیلیارد تومان تسهیلات پرداخت شد که در کل سال 95 رشد 31درصدی داشته است.
سهم 60 درصدی تهران از بازار پول
تهران به تنهایی با بیش از 749هزارمیلیارد تومان و سهم 58.86 درصدی در جذب سپرده‌ها داشته که بعد از کسر سپرده قانونی به 674هزارمیلیارد تومان بالغ شده است. همچنین با بیش از 602 هزارمیلیارد تومان جذب تسهیلات و سهم 61 درصدی بیش از تمام استان‌های کشور در بازار پول سهم دارد.
سهم 90 درصدی 13 استان
در جذب سپرده‌ها بعد از تهران، استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، گیلان، آذربایجان شرقی، مازندران، البرز، کرمان، آذربایجان غربی، قم و یزد با سهم بیش از یک درصد بازار سپرده‌ها قرار دارند و این 13 استان روی هم بیش از 90درصد سپرده‌ها را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌های کشور یعنی 18 استان تنها 10درصد سپرده‌های بانکی را جذب کرده‌اند.
در بخش تسهیلات نیز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، مازندران، آذربایجان شرقی، خوزستان، کرمان، گیلان، آذربایجان غربی، البرز، یزد، کرمانشاه و گلستان با سهم بیش از یک درصد بازار تسهیلات معادل 87 درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌ها یعنی 17 استان دیگر روی هم تنها بیش از 12درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند. تقریبا نیمی از استان‌ها به اندازه 7برابر نیم دیگر استان‌ها تسهیلات جذب کرده‌اند.
13 استان 9 برابر سایر استان‌ها سپرده جذب کرده‌اند
بعد از تهران، استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، فارس، خوزستان، گیلان، آذربایجان شرقی، مازندران، البرز، کرمان، آذربایجان غربی، قم و یزد با سهم بیش از یک درصد بازار سپرده‌ها قرار دارند و این 13 استان روی هم بیش از 90درصد سپرده‌ها را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌های کشور یعنی 18 استان تنها 10درصد سپرده‌های بانکی را جذب کرده‌اند.
نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در 7 استان بالای 100درصد بوده است. نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در استان‌های عمدتا محروم کشور ازجمله گلستان، لرستان، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، ایلام، خراسان شمالی و کهگیلویه و بویراحمد بالاتر از 100درصد بوده است. اما در سایر استان‌های کشور این نسبت با رعایت سپرده قانونی و کمتر از 100درصد بوده است.
رقم بالاتر تسهیلات نسبت به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی در 15 استان
رقم تسهیلات در 15 استان بالاتر از سپرده بعد از کسر سپرده قانونی بوده و در استان‌های مازندران، گیلان، کرمان، کرمانشاه، سمنان، لرستان، قزوین، کردستان، زنجان، گلستان، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، ایلام، خراسان شمالی و کهگیلویه و بویراحمد رقم تسهیلات بیش از سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی بوده است.
تسهیلات 13 استان 7 برابر بقیه استان‌ها
در بخش تسهیلات نیز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوی، فارس، مازندران، آذربایجان شرقی، خوزستان، کرمان، گیلان، آذربایجان غربی، البرز، یزد، کرمانشاه و گلستان با سهم بیش از یک درصد بازار تسهیلات معادل 87 درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند و بقیه استان‌ها یعنی 17 استان دیگر روی هم تنها بیش از 12درصد تسهیلات را جذب کرده‌اند. به عبارت دیگر تقریبا نیمی از استان‌ها به اندازه 7برابر نیم دیگر استان‌ها تسهیلات جذب کرده‌اند.
