سی و چهارمین شماره از فصلنامه اقتصاد و جامعه " ویژه‌نامه: نهادگرایی و توسعه " به صاحب امتیازی موسسه مطالعات دین و اقتصاد و مدیر مسئولی دکتر عباس شاکری منتشر شد
فصلنامه اقتصاد و جامعه به اعتبار شرایط کنونی کشور و محور قرار گرفتن بازارگرایی مبتذل به مثابه مهمترین عنصر تشدید کننده نارسایی‌ها و واگرایی‌ها و پس‌افتادگی‌هایی که در سطح توسعه ملی طی سه دهه گذشته شاهد آن بوده‌ایم تلاش کرده است تا در شماره حاضر خطوط کلی و برخی مولفه‌های کلیدی رویکرد نهادگرایی به مثابه جدی‌ترین رقیب اندیشه‌ای برای بازارگرایی در سطح کل جهان را در معرض دید و قضاوت اصحاب خرد و دانایی کشورمان قرار دهد.
عنوان مقالات به چاپ رسیده در این شماره به قرار زیر است:
• نهادگرایی آنگونه که واقعا هست
دستگاه نظری نهادگرایی طی سه دهه گذشته با استقبال وسیعی در عرصه های دانشگاهی و اجرایی روبه‌رو بوده است و بخش مهمی از برندگان جایزه نوبل در دوره زمانی مورد اشاره به این مجموعه فکری تعلق دارند در سالهای اخیر به واسطه شکست‌های پی در پی آموزه بنیادگرایی بازار در کشورمان نسبت های غیر عادی و نادرستی به رویکرد نهادگرایی داده می‌شود به امید آنکه گرهی از ناکارآمدی‌های بنیادگرایی بازار در یک اقتصاد توسعه نیافته رانتی بازکند.
محمود متوسلی ،محسن محمدی ،مائده عبدی
• تأملی مجدد در خصوص «دموکراسی به مثابه مقدمه رشد»
اين مقاله به دنبال ايجاد ترديد در ارزشمندي حاکميت مردم بر سرنوشت خويش نيست، بلکه مبين اين نکته است که حاکميت مردم بر سرنوشت خويش محصول يک فرآيند پر پيچ و خم و تدريجي است که در مراحل عالي رشد محقق مي گردد و تلقي «دموکراسي به مثابه مقدمه رشد» و «تقليل دموکراسي به رجوع به آراي مردم» مي تواند مانعي اساسي در برابر رشد باشد. چين، حداقل يک تجربه است که ما را به تأمل مجدد وا ميدارد که چگونه يک دولت اقتدارگرا زمينه ساز رشد شد و اين رشد براي بيش از چهل سال دوام آورد و اينکه آيا مؤلفههايي از حکمراني خوب در اين مسير وجود داشته است يا خير؟
علی نصیری‌اقدم ، زینب پیروزراهی
• گونه‌هاي نظام بازار
سؤالي كه امروز در برابر ايران و همه كشورهاي جهان قرار دارد انتخاب شكل مناسب نظام بازار است. اگر سابقاً بايد از ميان دو نظام اقتصادي (سرمايه‌داري و سوسياليستي) يكي انتخاب ميگرديد امروز بايد اين انتخاب از ميان گونه‌هاي نظام بازار صورت گيرد. در اين مقاله نظام بازار به دو گونه‌ي نظام اقتصاد بازار آمريکايي انگليسي( آنگلوساکسون) و اروپاي قاره‌اي ژاپني تقسيم مي‌شود. در ابتداي مقاله ضرورت شناخت گونه‌هاي نظام بازار و سپس تفاوت اين دو گونه از نظام بازار بيان مي‌گردد.
احمد میدری
• تبیین اقتصاد نهادی از علل ناکامی در تحقق اهداف بهبود بهره‌وری در برنامه‌های توسعه ایران
عليرغم تلاش‌هاي صورت گرفته، به استناد آمارهاي رسمي، بهره‌وري اقتصاد ملي در مقايسه با بسياري از کشورهاي دنيا از جمله اعضاي سازمان بهره‌وري آسيايي پايين است. هر چند توجه به اين مساله در برنامه‌هاي توسعه قدمت چنداني ندارد اما دستاوردهاي حاصله حتي در مقايسه با همين ميزان توجه نيز ناچيز است. سوالي که مطرح مي‌شود آن است که چرا دستيابي به اهداف قوانين پيش‌بيني شده براي بهبود بهره‌وري ناچيز است.
جمال فتح‌اللهی
• کارآفرین به مثابه نیروی پیش برنده بازار
کار آفرين در مدلهاي تعادلي نئوکلاسيک ها جايي ندارد .زيرا در نظريات نئوکلاسيک افراد عقلايي تصميم مي گيرند و اطلاعات و بازار کامل و تعادل بر قرار است و هيچگونه اشتباهي صورت نمي گيرد، کارآفرين صرفاً يک عامل ديگر توليد است که بر طبق پيش بيني هزينه و منفعت به آن پرداختي صورت مي گيرد. سود کارآفرين تنها بابت ريسکي که کارآفرين انجام مي دهد. اما واقعيت آن است که بازار نه کامل است و نه در تعادل قرار دارد.
محمد قلی یوسفی
• نهادهای سرمایه‌داری: آنچه طرفداران ایرانی مکتب نئوکلاسیک به آن توجه نمی‌کنند
انديشمندان نهادگرا معتقد هستند که مجموعه اي از نهادها در جوامع توسعه يافته فضايي را ايجاد مي کنند که در آن قميت ها و مقادير معنا پيدا مي کنند و رقابت اقتصادي ميان بنگاه ها انجام مي شود. اين نهادها طيف گسترده اي از نهادهاي حکمراني و بازار تا ساختار انگيزشي و نوآوري را شامل مي شود.اين نهادها در کشورهاي توسعه يافته وجود دارد هرچند در مطالعات نئوکلاسيکي به تشريح آنها پرداخته نمي شود. اما عدم وجود اين نهادها در ايران و غفلت طرفداران ايراني مکتب نئوکلاسيک از آنها باعث مي شود مکانيسم بازار، خصوصي سازي و ساير اقدامات آنها نتايج مورد نظر را به همراه نداشته باشد.
علی نیکونسبتی
• جهانی شدن و توسعه: رویکرد نهادی
طی دهه‌های اخیر به واسطه فراگیر شدن دستاوردهای انقلاب انفورماتیکی و الکترونیکی در بسیاری از عرصه های حیات جمعی فاصله میان کشورها و مناطق از جهات متعددی بسیار کوتاه شده است و مسئله جهانی شدن اقتصاد به مثابه یک موضوع حیاتی مورد توجه نظریه پردازان و پژوهشگران قرار گرفته است.
پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی و در چارچوب رویکرد نهادگرایی جدید به مسئله توسعه تلاش کرده است تا فرصت ها و محدودیت های ناشی از جهانی شدن اقتصاد برای کشورهای در حال توسعه را مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد.
فرشاد مومنی