اولین دانشگاه ایران در پیچ تاریخ / بررسی وضعیت گذشته و فعلی دانشگاه خوارزمی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-محمد کفیلی؛ دانشگاه خوارزمی، چند قدمی پائین‌تر از تقاطع خیابان طالقانی و مفتح، ساختمانی است با نمای آجری و تاریخی.

ساختمان اولین مرکز آموزش عالی ایران که جذابیت‌های منحصربه‌فردی را به این دانشگاه داده است. دانشگاهی که چند ماهی است که از مرز صد سالگی عبور کرده. وقتی صحبت از اولین دانشگاه می‌شود، عمدتاً نام دانشگاه تهران که در سال ۱۳۱۳ در خیابان انقلاب ساخته شده است به ذهن خطور می‌کند.
دانشگاه خوارزمی شاید به دلیل تغییر نام خود در یک دهه گذشته و یا نوع کارکردش در نظام آموزش عالی آن‌قدر‌ها شناخته‌شده نیست. دانشگاهی که ۱۵ سال زودتر از دانشگاه تهران در سال ۱۲۹۸ شروع به فعالیت کرد.

دارالمعلمین مرکزی، نخستین موسسه تربیت معلم کشور بود که برای مدارس ابتدایی در سال ۱۲۹۷/۶/۱۵ شمسی تاسیس شد. محل ابتدایی این مدرسه عالی در ساختمان وزارت فرهنگ، واقع در محله قدیمی تخت زمرد تهران بود.
افزایش مدارس و نیاز به آموزگاران تعلیم دیده در مهر ۱۳۰۷ دارالمعلمین مرکزی را به دارالمعلمین عالی ارتقا داد. آذر ۱۳۰۸ بود که این دارالمعلمین با اهداف جدید به تصویب شورای عالی معارف وقت رسید و در همان زمان قانونی در خصوص اصلاح اساسنامه و کمک به دارالمعلمین عالی جهت استخدام فارغ­‌ا‌‌‌‌لتحصیلان آن به تصویب مجلس شورای ملی رسید. نظام آموزشی دارالمعلمین­ عالی از این تاریخ به بعد به دو قسمت علمی و ادبی تقسیم شد.

 

 

به دلیل گسترش رشته­‌ها در سال ۱۳۱۱، دارالمعلمین عالی به ساختمان نگارستان منتقل شد و در سال ۱۳۱۲ نام دارالمعلمین عالی به «دانشسرای عالی» تغییر یافت.

تغییرات در این موسسه علمی ادامه داشت. در سال ۱۳۴۲ هیات وزیران حکومت پهلوی، دانشسرای عالی را منحل و سازمان تربیت معلم و تحقیقات تربیتی را جایگزین آن کرد. اواخر دهه ۴۰ در سال ۱۳۴۶ پس از تاسیس وزارت علوم و آموزش‌­عالی، مجدداٌ سازمان تربیت معلم تحت عنوان دانشسرای‌ ­عالی، زیرنظر این وزارت قرار گرفت.

در سال ۱۳۵۳ با تصویب شورای گسترش آموزش عالی، نام دانشسرای‌­عالی به دانشگاه تربیت معلم تغییر یافت و اداره آن به صورت هیأت امنایی درآمد و به جهت تربیت دانشجویان در رشته‌های متعدد و بیشتر در این دانشگاه، پردیس دانشگاه تربیت معلم در شهر کرج نیز افتتاح شد.

دانشگاه تربیت معلم سال‌ها به ادامه پذیرش دانشجویان جهت تربیت معلمان ادامه داد. گسترش نظام آموزش عالی و تاسیس دانشگاه‌های فرهنگیان و شهید رجایی باعث شد که در سال ۱۳۹۰ نام این دانشگاه با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی به دانشگاه خوارزمی تغییر کند و این دانشگاه، به عنوان یک دانشگاه مادر در شهر تهران و کرج به فعالیت علمی خود ادامه دهد.
دانشگاه خوارزمی شامل دو پردیس است که در شهر‌های تهران و کرج واقع‌اند. ساختمان مرکزی دانشگاه در خیابان مفتح تهران است. با افزایش رشته‌های تحصیلی و گسترش فعالیت‌های آموزشی، تحقیقاتی و پشتیبانی، در سال ۱۳۵۵ پردیس کرج دانشگاه تاسیس شد.

 

ساختمان دانشکده‌های علوم پایه، ریاضی و کامپیوتر، علوم تربیتی، ادبیات و علوم انسانی، تربیت بدنی و ۲۴ بلوک خوابگاه دانشجویی، امکانات رفاهی، استخر و... در پردیس کرج داشگاه خوارزمی است. پردیس مرکزی این دانشگاه در تهران نیز شامل دانشکده‌های مدیریت و امور مالی، معماری و هنر، حقوق و علوم سیاسی و اقتصاد است.

دانشگاه تربیت معلم سابق و خوارزمی دانشمندان و مشاهیر علمی زیادی را تربیت کرده‌است و چندین نسل از معلمان مدارس را نیز در بستر علمی خود رشد داده است.
از جمله مشاهیری این دانشگاه می‌توان به شهید محمدعلی رجایی، دکتر غلامحسین مصاحب، دکتر عبدالعظیم و عبدالکریم قریب، پروین اعتصامی و دیگر دانشمندان و مشاهیر این دانشگاه اشاره کرد.

دانشگاه خوارزمی، به نسبت قدمت تاریخی خود، شرایط علمی و آموزشی قابل قبولی  ندارد.

دانشگاه در عمده رشته‌ها فعالیت قابل رشدی داشته و شدت و ضعف‌های زیادی را تجربه کرده است، ولی در حال حاضر از مرجعیت علمی قابل ملاحظه‌ای برخوردار نیست و در آخرین ارزیابی هزار دانشگاه برتر جهان حائز رتبه‌ای نیست.
ارزیابی یک مرکز آکادمیک در مسائل آموزشی خلاصه نمی‌شود. مسائل صنفی و رفاهی، سیاسی و فرهنگی دانشگاه در کنار مسائل آموزشی اهمیت زیادی دارد. دانشگاه خوارزمی در کنار ایراداتی که در حوزه آموزشی دارد، در مسائل صنفی و رفاهی مانند خوابگاه‌های دانشجویی، ساختمان دانشکده‌ها و دسترسی به محل تحصیل مشکلات متعددی دارد.

 

آن‌چه که گفته شد، توصیفی اجمالی از دانشگاه خوارزمی به بهانه صدمین سال فعالیتش بود. کیفیت نامناسب خوابگاه‌ها، مشکلات آموزشی، معضلات فرهنگی و رفاهی از جمله مسائل دانشگاه خوارزمی است.
خبرگزاری دانشجو در ادامه و در سلسله گزارش‌هایی به بررسی بیشتر این دانشگاه، مخصوصاً در جنبه‌های علمی، فرهنگی و رفاهی خواهد پرداخت.