در این مقاله از مجله سلامت با آزمایش هموگلوبین A1C به طور کامل آشنا خواهید شد. ممکن است اخیرا آزمایش داده باشید و در برگه آزمایش عنوان HbA1C به چشمتان خورده باشد؛ در این صورت ممکن است کنجکاو باشید بدانید که این آزمایش چیست و برای چه درخواست می‌شود.
با خواندن متن زیر هر آن چه را که لازم است، درباره آزمایش HbA1C خواهید دانست؛ در پایان چند توصیه برای کمک به نگه داشتن این تست در محدوده نرمال در اختیارتان قرار خواهیم داد.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
• A1C چیست؟
• آزمایش هموگلوبین A1C چه کاربردی دارد؟
• روش انجام آزمایش هموگلوبین A1C
• رنج نرمال هموگلوبین A1C
• A1C در چه محدوده‌ای باید حفظ شود؟
• چرا انجام آزمایش A1C اهمیت دارد؟
• افراد مبتلا به دیابت هر چند وقت یک بار لازم است تست A1C انجام دهند؟
• توصیه‌هایی برای کمک به پایین آوردن A1C
A1C چیست؟
هموگلوبین مولکولی است که در گلبول‌های قرمز قرار دارد و وظیفه حمل اکسیژن در خون را به عهده دارد. درصورتی که سطح قند خون بالا برود، مقداری از آن به هموگلبین می‌چسبد. هموگلوبینی که گلوکز به آن می‌چسبد، «هموگلوبین A» نام دارد. ترکیب نهایی حاصل، «هموگلوبین گلیکه» نام دارد.( با نام اختصاری هموگلوبین A1C)
روش انجام آزمایش هموگلوبین A1C
آزمایش هموگلوبین A1C میانگینی از سطح قند خون فرد در طول 2- 3 ماه را نشان می‌دهد. این تست خونی علاوه بر بررسی روند درمان دیابت، در تشخیص دیابت نوع2 هم به پزشکان کمک می‌کند. این تست با نام آزمایش «هموگلوبین ای وان سی» هم شناخته می‌شود.
گلوکومتری یا تست‌های قند خون خانگی، سطح قند خون فرد را در زمان انجام تست نشان می‌دهند. اما آزمایش A1C میانگینی از قند خون در یک بازه‌ی وسیع‌تر یعنی حدود 3 ماهه بدست می‌دهد. انجام آزمایش هموگلوبین A1C در اکثر مبتلایان به دیابت ضرورت دارد.
رنج نرمال هموگلوبین A1C
آزمایش هموگلوبین A1C یک تست خونی است؛ نیاز به آمادگی خاصی از قبل ندارد و هر فردی می‌تواند آن را انجام دهد. این آزمایش برخلاف قند خون ناشتا یا FBS، نیاز به ناشتایی ندارد.
رنج نرمال هموگلوبین A1C
نتایج آزمایش ای وان سی به صورت درصد نمایش داده می‌شوند؛ این درصدها می‌گویند که چقدر از هموگلوبین در خون فرد با گلوکز باند شده است. هر کدام از محدوده‌ها معنای متفاوتی دارند:
• نرمال: زیر 5.7 درصد
• پره دیابتیک یا پیش دیابتی: 5.7 درصد تا 6.4 درصد
• دیابت: 6.5 درصد و بالاتر
اما A1C به تنهایی برای نهایی شدن تشخیص دیابت کافی نیست و پزشک آزمایشات دیگری هم درخواست می‌کند؛ درنهایت پزشک با کنار هم قرار دادن نتایج آزمایشات تشخیص دیابت را نهایی می‌کند.
عدد A1C می‌تواند تحت تاثیر عومل گوناگونی تغییر کند. از جمله:
• بیماری‌های کبدی
• بیماری‌های کلیوی
• برخی مشکلات خونی از قبیل کم‌خونی داسی شکل
• از دست دادن اخیر خون یا انتقال خون
• کم‌خونی شدید
• اوایل یا اواخر بارداری
• برخی داروهای خاص مثل برخی داروهای درمان HIV
• سطح پایین آهن
• حال عمومی بد
• اضطراب
درصورت وجود هر یک از عوامل گفته‌شده پزشک ممکن است آزمایش دیگری را جایگزین آزمایش هموگلوبین A1C کند.
A1C در چه محدوده‌ای باید حفظ شود؟
انتظار می‌رود سطح ای وان سی در فردی که دیابت ندارد، زیر 5.7 درصد باشد.
فردی که مبتلا به دیابت است، A1C 6.5 و بالاتر دارد؛ درمان‌های دردسترس دیابت تلاش می‌کنند که A1C را زیر 7 درصد حفظ کنند. با این حال محدوده هدف در افراد مختلف بسته به شرایط و داروهای مصرفی می‌تواند متفاوت باشد.
بین 5.7 و 6.4 به عنوان «پره دیابتیک یا پیش دیابتی» شناخته می‌شود؛ این افراد گرچه دیابت ندارند، اما بیش از سایرین درمعرض ابتلا به دیابت هستند. به همین دلیل لازم است که سبک زندگی خود را اصلاح کنند، رژیم غذایی سالم را رعایت کنند، به طور منظم ورزش کنند و سیگار نکشند.
.
چرا انجام آزمایش A1C اهمیت دارد؟
انجام آزمایش هموگلوبین A1C و اندازه گیری قند خون برای بررسی روند درمان دیابت اهمیت دارند؛ در صورت عدم درمان و کنترل بیماری دیابت، ریسک بروز عوارض بیماری از قبیل بیماری‌های قلبی و عروقی بالا می‌رود.
نگه داشتن یا رسیدن به A1C ِزیر 7 درصد می‌تواند از بروز بسیاری از عوارض بیماری دیابت پیشگیری کند؛ از جمله:
- تاری دید
- سکته مغزی
- بیماری کلیوی
- بیماری‌های قلبی و عروقی
با این حال A1C هدف توسط پزشک معالج و براساس شرایط فرد تعیین می‌شود.
افراد مبتلا به دیابت هر چند وقت یک بار لازم است تست A1C انجام دهند؟
انجمن دیابت آمریکا(ADA) توصیه می‌کند که افراد مبتلا به دیابت، دستورالعمل زیر را دنبال کنند؛
انجام آزمایش هموگلوبین A1C:
- حداقل سالانه دوبار در افرادی که قند خونشان در محدوده هدف، ثابت است؛
- بیش از دو بار در سال در کسانی که برنامه درمانی‌شان تغییر می‌کند و یا قند خونشان هنوز به محدوده هدف نرسیده است.
ADA برای کسانی که دیابت ندارند، دستورالعمل زیر را توصیه می‌کند:
- افراد بالای 45 سال
- و افراد زیر 45 سال که دارای ریسک فاکتوهای ابتلا به دیابت از قبیل چاقی هستند، یک تست پایه بدهند؛ براساس نتایج آزمایش ممکن است تست‌های بیشتری لازم باشد.
توصیه‌هایی برای کمک به پایین آوردن A1C
درصورت ابتلا به دیابت داروهای زیادی دردسرس هستند که می‌توانند به پایین آوردن سطح A1C کمک کنند. با این حال اصلاح سبک زندگی هم می‌تواند در همراهی با داروها کمک‌کننده باشد:
ورزش کنید
انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند همه افراد حداقل 150 دقیقه ورزش متوسط هوازی از قبیل پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری در طول یک هفته انجام دهند.
مصرف شیرینی و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده را به حداقل برسانید
برای کمک به درمان دیابت در قدم اول لازم است رژیم غذایی‌تان را تغییر دهید. مصرف شیرینی‌جات، کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده مثل برنج و ماکارونی، نوشابه و آبمیوه‌های صنعتی را به حداقل برسانید.
وزن ایده‌آل داشته باشید
درصورتی که اضافه وزن یا چاقی دارید، با تغییر رژیم غذایی و انجام ورزش سعی کنید به وزن ایده‌آل برسید. چاقی زمینه را برای بروز بسیاری از عوارض دیابت از قبیل بیماری‌های قلبی و عروقی فراهم می‌کند.
اضطرابتان را کنترل کنید
از تمرین‌های مدیتیشن و ریلکسیشن کمک بگیرید. درصورتی که اضطراب با این روش‌ها کنترل نشد، بهتر است از یک روان‌درمانگر کمک بگیرید.
فراموش نکنید تغییر عدد ای وان سی نیاز به گذشت زمان دارد و در کوتاه‌مدت و به سرعت تغییر نمی‌کند.
نکته پایانی آزمایش هموگلوبین A1C
ارزیابی A1C برای بررسی روند درمان دیابت ضرورت دارد، اما نمی‌تواند جای اندازه‌گیری روزانه قند خون را بگیرد. قند خون در طول روز بالا و پایین می‌رود؛ این مسئله را A1C نمی‌تواند نشان دهد. دو نفر ممکن است A1C های یکسانی داشته باشند اما یکی قندهای کنترل و ثابتی داشته باشد و دیگری قند خونش دائما در نوسان باشد.
اگر A1C در محدده نرمال است، اما علائم افزایش یا کاهش قند خون داشتید، قندخونتان را دفعات بیشتر و در زمان‌های متفاوتی از روز چک کنید. قندهایتان را به طور منظم ثبت کنید و نتیجه را با پزشکتان درمیان بگذارید تا درصورت لزوم روند درمانتان تغییر کند.
