مدیر واحد فناوری های نوین مگفا تشریح کرد:
جزئیات پروژه هوشمند سازی کنتور های آب و برق 38 فرودگاه / فناوری اینترنت اشیاء در خدمت نفت و نیرو
یکی از چالشهای اساسی صنایع و معادن، شهرک های صنعتی، فرودگاه ها و مجموعه های اداری و تجاری مصرف بهینه انرژی است. با استفاده از کنتورهای هوشمند برق، آب و گاز مبتنی بر فناوری اینترنت اشیا میتوان مصرف انرژی را بصورت لحظه ای، ساعتی، روزانه و … مانیتور و آنالیز کرد. این اطلاعات به بهره برداران سیستم کمک میکند تا میزان مصرف انرژی را در ساعات مختلف شبانه روز و برای بخشهای مختلف بررسی کرده و با توجه به مصرف انرژی هر بخش، مدل مصرفی را استخراج و تا حد امکان به الگوی بهینه مصرف نزدیک کنند. این مساله در نهایت به کاهش قابل توجه مصرف انرژی و هزینههای آن میانجامد. اجرای طرح هوشمندسازی کنتورهای برق و آب مبتنی بر IoT در حالی چندین سال است به آهستگی پیش می رود که مگفا با ارائه راهکارهای جامع مبتنی بر فناوری های نوین، جان تازه ای به این حوزه بخشیده است. درباره جزئیات اجرای این طرح با احسان کرمانشاهی، مدیر واحد فناوری های نوین مگفا به گفت و گو نشستیم .
خبرنگار مگفا: خبرهای مسرت بخشی برای اجرای پروژههای مگفا در سال 1402 از جمله پروژه هوشمندسازی کنتورهای آب و برق فرودگاههای کشور به گوش می رسد که دستکمی از پروژه های ملی و کشوری ندارد. ابعاد و ارزش این پروژه چه مقدار است و در حال حاضر مگفا، متولی و پیمانکار چه بخشی از این پروژه مهم در فرودگاه های کشور است؟
کرمانشاهی: قبل از تشریح پروژه هوشمندسازی کنتورهای آب و برق فرودگاههای کشور لازم می دانم توضیحاتی در خصوص سرفصلهای پروژه ارائه دهم. به عنوان یک تعریف عام سامانه های مبتنی بر اینترنت اشیا (Internet of Things) به راهکارهای مانیتورینگ وکنترل از راه دور تجهیزات اطلاق می شود که می توانند مجموعه ای متشکل از سنسورها و عملگرها باشند. برای مثال سنسورهای اندازه گیری دما و رطوبت ،کنتورهای آب و برق، شیرهای برقی قطع و وصل آب و سنسورهای اندازه گیری پارامترهای حیاتی بدن انسان.
از منظر فنی سامانه های مبتنی بر اینترنت اشیا از سه بخش سنسورها (و عملگرها)، زیرساخت مخابراتی- که شامل تجهیزات مخابراتی و بستر مخابراتی انتقال داده می شود و پلتفرم نرم افزاری که شامل نرم افزار مدیریت داده، داشبوردها و نرم افزارهای کابردی می شود، تشکیل شده است.
دو دیدگاه درخصوص پروژه هوشمندسازی کنتورهای آب و برق فرودگاههای کشور وجود دارد. از سویی این پروژه در دسته هوشمند سازی مبتنی بر فناوری اینترنت اشیا قرار می گیرد و از دیدگاه دیگر، در حوزه شبکه هوشمند انرژی (Smart Grid) تحت عنوان زیرساخت پیشرفته اندازهگیری انرژی ((AMI یا Advanced Metering Infrastructure مطرح می شود. به عبارت ساده تر موضوع کنتور های هوشمند از دید وزارت نیرو ذیل حوزه AMI قرار می گیرد و از دید متخصصان و صنعتگران حوزه ICT تحت عنوان IoT در نظر گرفته می شود.
پروژه هوشمندسازی کنتورهای آب و برق فرودگاههای کشور یک پروژه EPC است. مهندسی، طراحی و توسعه سخت افزار و نرم افزار، تامین و تولید تجهیزات و در نهایت نصب، تست و راه اندازی سامانه در این پروژه به صورت صفر تا صد و یکپارچه بر عهده مگفا است. این پروژه در حال حاضر به لحاظ وسعت ابعاد و مشخصات فنی آن در ایران منحصر به فرد است و می توان از آن به عنوان یک پروژه پرچم دار در حوزه هوشمندسازی نام برد.
مگفا برنده مناقصه هوشمندسازی فرودگاه ها
آذر ماه سال گذشته، مگفا با برنده شدن در مناقصه شرکت فرودگاهها و ناوبری هوایی ایران ، به عنوان مجری پروژه هوشمندسازی شبکه آب و برق 38 فرودگاه کشور کار خود را آغاز کرد. هدف از این پروژه، هوشمندسازی 1000 دستگاه کنتور آب و برق ( تعداد 618 کنتور هوشمند برق تک فاز و سه فاز و 382 دستگاه کنتور هوشمند آب) بوده و تنوع سنسورها در این پروژه حائز اهمیت است. کنتورهای برق تکفاز، کنتورهای برق سه فاز، کنتورهای آب زیر 2 اینچ و کنتورهای آب الکترومغناطیس 2 تا 8 اینچ سنسورهای این سامانه IoT را تشکیل می دهند که هرکدام دارای مشخصات فنی خاص خود است.
شبکه مخابراتی بخش مهم و جذاب این پروژه است. در این پروژه از زیر ساخت مخابراتی با فناوری LoRaWAN استفاده شده است. این فناوری جز فناوری های شبکههای گسترده کم توان (LPWAN) بوده که مناسب استفاده در سامانه های IoT است. در حال حاضر در کشور پروژه ای به وسعت این پروژه که در آن از فناوریWAN LoRa استفاده شده باشد وجود ندارد. ما قرار است در این پروژه تعداد 70 دستگاه گیت وی LoRa را در 38 فرودگاه در شهرهای مختلف نصب کنیم. هر یک از این گیت وی ها پوشش شعاع ۵ کیلومتری را جهت اتصال بیش از ۱۰ هزار سنسور ایجاد می کند. این گیت وی ها مجهز به سیستم عامل لینوکس بوده که قابلیت Edge Computing را نیز در این پروژه برای ما مهیا می سازند. موضوع قابل توجه اینکه اجرای این پروژه و ایجاد چتر لورا در این فرودگاهها زمینه ساز توسعه های آتی انواع راهکارهای اینترنت اشیا خواهد شد که از این جمله می توان به مدیریت دارایی ها، روشنایی هوشمند، مانیتورینگ دما و رطوبت، پالایش آلاینده ها و غیره در فرودگاه ها اشاره کرد.
پس از نصب 70 دستگاه گیت وی LoRa و 1000 دستگاه کنتور هوشمند، نوبت به پلتفرم مرکزی مدیریت کنتورها و گیت وی ها می رسد که معماری و توسعه این پلتفرم از صفر تا صد توسط مگفا در حال انجام بوده و در شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی کشور در مهرآباد نصب خواهد شد. مانیتورینگ هزار دستگاه کنتور و 70 گیت وی مخابراتی LoRa و کنترل از راه دور عملکردکنتور های برق از طریق این پلتفرم انجام خواهد شد. انواع داشبوردهای گزارش گیری مطابق با نیازمندی های شرکت فرودگاهها نیز در حال توسعه است.
خبرنگار مگفا: تعداد مشارکت کنندگان در این مناقصه چه تعداد بوده اند و هزینه فایده این پروژه، مدیریت سرمایه، بهره وری، کارایی و صرفه جویی برای فرودگاه های کشور چگونه خواهد بود؟
کرمانشاهی: از آنجایی شرکت های بسیار محدودی از فناوریهای نام برده شده بهره می برند، شرکت کنندگان مناقصه نیز محدود بود که در نهایت پس از ارزیابی تخصصی، فنی و مالی برنده مناقصه شدیم.
در این راستا دو موضوع مهم استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و تولید داخل بنا بر تاکید مقام معظم رهبری در این پروژه مورد توجه ویژه قرار گرفته است.
برگ برنده فرودگاه های کشور با اجرای این پروژه بهینه سازی مصرف انرژی است که این موضوع سرفصلی برای هوشمندسازی شهرها و برخوداری از هوای پاک است.
دو مسئله بهینه سازی و تفکیک مصرف انرژی و آب بخش های مختلف فرودگاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به عبارت ساده تر اگر فرودگاه را یک جزیره در نظر بگیریم تمامی شرکت ها، دفاتر ایرلاین ها، انبارها، غرفه ها و تمامی بخش های فرودگاه مصارف انرژی مختلفی دارند و لذا برحسب منابع مالی و هزینه ای باید به صورت عادلانه مصارف شرکت ها تفکیک و هزینه آن وصول شود. از این رو، صدور قبض مبتنی بر تعرفه گذاری دینامیکی (Dynamic Pricing) بر حسب زمان و فصول و قیمت گذاری های مختلف با توجه به منابع محدود اهمیت ویژه ای برای فرودگاه ها دارد.
خبرنگار مگفا: هوشمندسازی و اجرای اینگونه پروژه ها در چه حوزه های دیگری قابل اجرا است؟
کرمانشاهی: وزارتخانه های نیرو و نفت متولی هوشمند سازی انرژی و آب در کشور هستند. در حوزه خانگی و مشترکین مصارف سنگین کارهای خوبی انجام شده است. هم اکنون وزارت نیرو از فناوری سیم کارت ها برای اینگونه پروژه ها استفاده می کند در حالی که برای پروژه فعلی از فناوری جدید LoRaWAN استفاده شده که مختص اینترنت اشیا است. وزارت نیرو نیز در صدد عبور از مرحله سیم کارت و جایگزینی آن با فناوری LoRaWAN به دلیل مقرون به صرفه تر بودن آن است.
اجرای این پروژه برای مگفا نیز گام جدیدی است برای ورود به حوزه مشترکین خانگی، صنعتی و عمده در بخش کنتورهای برق، آب و گاز. در حال حاضر بالغ بر 80 میلیون کنتور در سطوح تولید، انتقال و توزیع در سطح کشور در حال بهره برداری هستند که بازار بسیار جذابی برای فعالین حوزه هوشمندسازی بشمار می آید.
خبرنگار مگفا: آیا این پروژه در این ابعاد برای اولین بار در حال اجرایی شدن است؟
کرمانشاهی: بله، در این ابعاد و وسعت و با این مشخصات فنی برای نخستین بار این پروژه در فرودگاه های کشور به اجرا درآمده است. البته قبل از این در حد پایلوت و مقیاس کوچک کارهایی انجام شده اما اینکه شرکت دولتی مثل شرکت فرودگاه ها و ناوبری هوایی ایران که ذیل وزارت راه و شهرسازی است چنین پروژه ای را با این وسعت اجرایی کند و با فناوری روز دنیا خواستار پیاده سازی آن باشد برای اولین بار بوده و نمونه مشابه ندارد.
خبرنگار مگفا: این پروژه در سطح کشور هم اکنون در چه مرحله ای است؟
کرمانشاهی: در حال حاضر فرایند طراحی سخت افزار و طراحی و توسعه پلتفرم مرکزی شروع شده و تامین کالاها (کنتورها و گیت وی های LoRa )در حال انجام است. بعد از تکمیل این مرحله وارد فاز نصب، تست و راه اندازی خواهیم شد که عملیات نصب در اواخر تابستان شروع خواهد شد. مدت زمان قرارداد 18 ماه بوده که نهایتا انشالله در اواخر خرداد سال آتی تحویل موقت خواهد شد. هم اکنون چندین شرکت به عنوان پیمانکاران مگفا در پروژه هوشمند سازی فرودگاه ها برای تولید و تامین تجهیزات مشغول به فعالیت هستند.
خبرنگارمگفا: کنتورهای هوشمند تا چه اندازه در صنایع و معادن آب بر می توانند به صرفه جویی در مصرف کمک کنند؟
کرمانشاهی: کنتور هوشمند نقش ترازوی انرژی را ایفا می کند و تمام موضوعات مربوط به بهینه سازی انرژی از طریق این ترازو انجام می شود. در این خصوص موضوع “شبکه های هوشمند انرژی” مطرح است و سرفصل هایی مانند نیروگاه های خورشیدی (نیروگاههای تولید پراکنده) همواره نیازمند کنتور هستند. بدون این ترازو نمی توان تبادل برق را اندازه گیری و با وزارت نیرو و بازار برق تعامل داشت. از این رو پایه تمام موارد مربوط به بهینه سازی مصرف انرژی به کنتورهای هوشمند باز می گردد که مگفا با توجه به فناوری در اختیار خود در زمینه سنجه های اندازه گیری هوشمند از جمله کنتورهای برق و آب و گاز، امکان ارائه خدمات به وزارت نیرو و وزارت نفت در پیاده سازی این طرح در سطح کلان کشور را دارد.
خبرنگار مگفا: فناوری کنتورهای هوشمند تا چه اندازه به جلوگیری از سرقت یا تلفات برق در خطوط انتقال شبکه های توزیع برق کمک خواهند کرد؟
کرمانشاهی: هم اکنون بسیاری از کنتورهای مکانیکی قدیمی به کنتورهای دیجیتال در کشور تغییر کاربری داده اند اما هنوز به مرحله هوشمندسازی و مانیتورینگ و کنترل از راه دور نرسیده اند. در حال حاضر در سطح شبکه سراسری برق کشور بالغ بر 30 درصد تلفات وجود دارد که کنتورهای هوشمند به شناسایی محل این تلفات و همینطور شناسایی محل های سرقت انرژی کمک می کنند.
در حال حاضر واحد فناوری های نوین مگفا در ابتدای مسیر است و نیاز به مراقبت مستمر دارد. از مدیریت محترم عامل و اعضای محترم هیات مدیره شرکت بابت دید استراتژیک، حمایت ها و بستر مناسبی که برای حضور قدرتمند مگفا در حوزه هوشمندسازی به وجود آورده اند کمال تشکر را دارم. در نهایت به نوبه خود از تلاش تمامی همکارانم در واحد فناوری های نوین و سایر بخش ها که برای پیشبرد پروژه تلاش می کنند ، تشکر می کنم.
گزارش از واحد روابط عمومی و ارتباطات مگفا