علت بالا بودن گلبول سفید خون چیست + علائم
گلبول‌های سفید از اجزای حیاتی خون هستند. نقش این سلول‌ها در مبارزه با عفونت بسیار مهم بوده و همچنین برای سلامت و تندرستی انسان ضروری می‌باشند. بالا بودن گلبول سفید خون ممکن است نشانۀ این باشد که دستگاه ایمنی بدن در حال مبارزه با عفونت است. بالا بودن گلبول سفید خون همچنین می‌تواند نشانگر استرس جسمانی یا عاطفی باشد. افرادی که به انواع خاصی از سرطان خون مبتلا هستند نیز ممکن است گلبول سفید بالایی داشته باشند.
پایین بودن گلبول سفید خون می‌تواند نشانۀ صدمه دیدن یا شرایطی باشد که در آن سلول‌ها با سرعت بالا و قبل از ساخته شدن نابود می‌شوند، یا اینکه بدن مقدار بسیار کمی از آن‌ها را تولید می‌کند.
گلبول‌های سفید حدود 1 درصد از تمام سلول‌های خون را تشکیل می‌دهند و برای تنظیم عملکرد دستگاه ایمنی ضروری می‌باشند. گلبول سفید خون با نام گویچه سفید خون نیز شناخته می‌شود.
مغز استخوان به‌طور مداوم در حال تولید گلبول‌های سفید خون است. این گلبول‌ها در خون و دستگاه‌های لنفی بدن ذخیره می‌شوند و بدن برای مبارزه با عفونت یا بیماری از آن‌ها استفاده می‌کند.
انواع گلبول سفید
خون حاوی چندین نوع گلبول سفید است که هرکدام عملکردهای مختلفی دارند.
بدن اغلب انسان‌ها روزانه حدود صد میلیارد گلبول سفید خون تولید می‌کند.
در حالت عادی در هر میکرولیتر خون بین 4000 تا 11000 گلبول سفید وجود دارد که البته این میزان می‌تواند در نژادهای مختلف متفاوت باشد.
انواع گلبول‌های سفید خون و عملکرد آن‌ها:
- لنفوسیتها: این نوع از گلبول سفید برای تولید پادتن‌ها حیاتی است. پادتن‌ها به بدن کمک می‌کنند تا از خود در برابر باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر تهدیدها محافظت کند.
- نوتروفیل‌ها: گلبول‌های سفید قدرتمندی که باکتری‌ها و قارچ‌ها را نابود می‌کنند.
- بازوفیل‌ها: این گلبول‌های سفید از طریق ترشح مواد شیمیایی در جریان خون، بدن را از حضور عفونت‌ها آگاه می‌کنند. بازوفیل‌ها عمدتاً در مبارزه با حساسیت‌ها نقش دارند.
- ائوزینوفیل‌ها: این سلول‌های خون مسئولیت نابود کردن انگل‌ها و سلول‌های سرطانی را برعهده داشته و همچنین بخشی از واکنش آلرژیک بدن هستند.
- مونوسیت‌ها: این گلبول‌ها به جرم‌ها یا باکتری‌هایی که وارد بدن شده‌اند حمله کرده و آن‌ها را تجزیه می‌کنند.
در صورت نیاز، مونوسیت‌ها به سایر اندام‌های بدن نظیر طحال، کبد، ریه و مغز استخوان می‌روند و در آنجا به سلولی به نام درشت‌خوار تغییر شکل می‌دهند.
سلول درشت‌خوار عملکردهای فراوانی در بدن دارد، ازجمله خارج کردن بافت‌های مُرده یا آسیب‌دیده از بدن، نابود کردن سلول‌های سرطانی و تنظیم کردن دستگاه ایمنی.
دلایل بالا بودن گلبول سفید خون
افزایش گلبول‌های سفید خون در علم پزشکی با عبارت «لکوسیتوز» یا پرشماری سفیدگویچه‌ها شناخته می‌شود. این افزایش در واکنش به شرایط زیر رخ می‌دهد:
- عفونت
- سرکوب دستگاه ایمنی
- داروها، ازجمله کورتیکواستروئیدها
- اختلال مغز استخوان یا اختلال دستگاه ایمنی
- برخی از سرطان‌ها نظیر لوسمی لنفاوی مزمن یا حاد
- التهاب
- صدمه
- استرس عاطفی
- زایمان
- بارداری
- سیگار کشیدن
- واکنش‌های آلرژیک
- ورزش شدید
برخی از بیماری‌های تنفسی نظیر سیاه‌سرفه یا سل نیز می‌توانند باعث افزایش گلبول‌های سفید خون شوند.
در برخی موارد تمام گلبول‌های سفید خون تحت تاثیر مشکلات بالا قرار می‌گیرند. بااین‌حال، در برخی از افراد که به بیماری خاص مبتلا هستند، ممکن است تنها یک نوع از گلبول سفید خون تحت تاثیر قرار بگیرد.
اگر فقط سطح یک نوع از گلبول سفید در خون افزایش یابد، این اتفاق ممکن است ناشی از یک عامل تحریک‌کنندۀ خاص باشد.
- مونوسیت‌ها: سطح بالای مونسیت‌ها ممکن است نشانگر وجود عفونت مزمن، اختلال خودایمنی، اختلال خون، سرطان یا سایر بیماری‌ها باشد.
- لنفوسیتها: اگر سطح لنفوسیتها در خون بالا باشد، به آن لکوسیتوز لنفوسیتی می‌گویند. این شرایط ممکن است از وجود یک ویروس یا عفونت نظیر سل در فرد نشئت بگیرد. همچنین امکان دارد لکوسیتوز لنفوسیتی ناشی از نوعی سرطان لنفی و سرطان خون خاص باشد.
- نوتروفیل‌ها: افزایش نوتروفیل‌ها در بدن به بروز وضعیت جسمانی‌ای به نام لکوسیتوز نوتروفیلی منجر می‌شود. این شرایط نوعی واکنش ایمنی عادی به یک رویداد نظیر عفونت، صدمه، التهاب، مصرف برخی داروها و برخی از سرطان‌های خون است.
- بازوفیل‌ها: افزایش بازوفیل‌ها در افرادی که سابقۀ کم‌کاری تیروئید دارند محتمل است. همچنین افزایش بازوفیل‌ها ممکن است ناشی از سایر بیماری‌ها باشد.
- ائوزینوفیل‌ها: افزایش ائوزینوفیل‌ها می‌تواند نشانۀ واکنش بدن به عفونت انگلی، عامل حساسیت‌زا یا آسم باشد.
گاهی اوقات هیچ دلیل مشخصی برای بالا بودن گلبول سفید خون وجود ندارد که به این شرایط سندرم ﻫﯿﭙﺮاﺋﻮزﯾﻨﻮﻓﯿﻠﯽ ایدیوپاتیک می‌گویند. این سندرم می‌تواند به بروز مشکلاتی نظیر آسیب قلب، ریه، کبد، پوست و دستگاه عصبی منجر شود.
افراد مبتلا به سندرم ﻫﯿﭙﺮاﺋﻮزﯾﻨﻮﻓﯿﻠﯽ ایدیوپاتیک ممکن است علائم زیر را تجربه کنند:
- کاهش وزن
- تب
- تعریق شبانه
- خستگی
- سرفه
- درد قفسه سینه
- ورم
- درد معده
- راش پوستی
- درد
- ضعف
- گیجی
- اغماء
علائم و تشخیص
اثرات بالا بودن گلبول سفید خون بر بدن به شرایط و عواملی که باعث بروز آن شده‌اند بستگی دارد. نوسانات در سطح گلبول‌های خون ممکن است با هیچ علائمی همراه نباشد.
در صورت شناسایی علائم، پزشک می‌تواند با کمک آزمایش خون به ارزیابی تعداد گلبول‌های سفید خون بپردازد. در اغلب موارد برای تشخیص بالا بودن گلبول سفید خون به چندین آزمایش و معاینۀ پزشکی نیاز است تا علت افزایش گلبول‌ها به‌طور دقیق مشخص گردد.
سایر بی‌ثباتی‌ها
اگر سطح گلبول‌های سفید خون کمتر از حالت عادی باشد، ممکن است کاهش فعالیت ایمنی بدن فرد را نشان دهد. به‌طور مثال بیماری‌هایی مانند HIV یا مصرف داروهای سرکوب‌کنندۀ دستگاه ایمنی می‌توانند چنین برآیندی داشته باشند.
علت افزایش خطر بروز عفونت در افراد مبتلا به بیماری‌هایی که دستگاه ایمنی را سرکوب می‌کنند یا افرادی که داروهای سرکوب‌کنندۀ دستگاه ایمنی مصرف دارند، کمبود گلبول‌های سفید خون می‌باشد.
تولید غیرعادی سلول‌های خون نیز یکی دیگر از ویژگی‌های برخی از سرطان‌ها نظیر سرطان خون و سرطان لنفی است.