آنان که در حال پاکیزگی (از شرک) فرشتگان قبض روحشان کنند به آنها گویند که شما به موجب اعمال نیکویی که در دنیا به جا آوردید اکنون به بهشت ابدی درآیید.
آنان در حالی که [از آلودگی های عملی و اخلاقی] پاک و پاکیزه اند، فرشتگانْ جانشان را می گیرند، به آنان می گویند: سلام بر شما، [اکنون] به پاداش آنچه همواره انجام می دادید، به بهشت درآیید.
همان كسانى كه فرشتگان جانشان را -در حالى كه پاكند- مى‌ستانند [و به آنان] مى‌گويند: «درود بر شما باد، به [پاداش] آنچه انجام مى‌داديد به بهشت درآييد.»
آنان كه چون فرشتگانشان پاك سيرت بميرانند، مى‌گويند: سلام بر شما. به پاداش كارهايى كه مى‌كرده‌ايد به بهشت درآييد.
همانها که فرشتگان (مرگ) روحشان را می‌گیرند در حالی که پاک و پاکیزه‌اند؛ به آنها می‌گویند: «سلام بر شما! وارد بهشت شوید به خاطر اعمالی که انجام می‌دادید!»
—those whom the angels take away while they are pure. They say [to them], ‘Peace be to you! Enter paradise because of what you used to do.’
Those whom the angels cause to die in a good state, saying: Peace be on you: enter the garden for what you did.
Those whom the angels cause to die (when they are) good. They say: Peace be unto you! Enter the Garden because of what ye used to do.
(Namely) those whose lives the angels take in a state of purity, saying (to them), "Peace be on you; enter ye the Garden, because of (the good) which ye did (in the world)."
معانی کلمات آیه
طيبين: طيب در مقابل خبيث است. يعنى: پاكيزه و دلچسب. «طيبين» كسانى اند كه از گناه پاك و مورد پسند خدا هستند.[۱]
آنان كه (از آلودگى‌هاى شرك و گناه) پاكند، فرشتگانى كه جانشان را مى‌ستانند، مى‌گويند: سلام عليكم. به پاداشِ آنچه انجام داده‌ايد، به بهشت داخل شويد.
تفسير نور(10جلدى) ج4 ص514
نکته ها
مراد از «طَيِّبِينَ» با توجّه به آيات قبل كه در مورد اهل كفر و شرك بود: «الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظالِمِي أَنْفُسِهِمْ» كسانى هستند كه اهل شرك وگناه نبوده‌اند و اينها همان متقين هستند. «طيب» يعنى پاك از هرگونه كدورت و ناخالصى وآراسته به كمالات و محاسن.
پیام ها
1- كيفر وپاداش بعضى، از همان لحظه مرگ آغاز مى‌شود. تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبِينَ ... ادْخُلُوا الْجَنَّةَ در روايات نيز آمده: قبر؛ يا گودالى از دوزخ است، يا باغى از بهشت.
2- مرگ، نيستى نيست، گرفتن روح است. «تَتَوَفَّاهُمُ»
جلد 4 - صفحه 515
3- فرشتگان، مأموران الهى‌اند و خداوند براى هر كار مأمورانى دارد. «تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ»
4- مرگ پاكان همراه با درود فرشتگان است. «تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمْ»
5- سلام كردن، شعار فرشتگان و ادبى آسمانى است. «يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمْ»
(در سلام، دعا، سلامتى و امنيّت وجود دارد)
6- بهشت را به بها دهند نه بهانه. «ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبِينَ: آنانكه قبض روح كنند ايشان را ملائكه در حالى كه پاكيزه اعمال و پاك‌دلند از خباثت شرك، يا پاكيزه
«1» زخرف آيه 71.
جلد 7 - صفحه 194
است نفوس ايشان يا طيب است وفاتشان كه صعوبتى براى آنها نباشد. يَقُولُونَ سَلامٌ عَلَيْكُمْ: ملائكه گويند بر وجه تحيت سلام بر شما باد يا سلامتى باد شما را از هر بدى و مخالف طبعى، اين بشارتى است كه به آنها داده شود. ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ: داخل شويد بهشت را به سبب آنچه بوديد كه بجا مى‌آوريد از اعمال شايسته و اخلاق پسنديده. بنا به قولى اين را در وقت بيرون آمدن از قبر و بعث به آنها گويند.
در امالى «1»- از حضرت امير المؤمنين عليه السّلام مروى است كه: نيست احدى از مردم مفارقت كند روح او از بدنش، تا اين كه بداند به كدام منزل بازگشت او باشد: بهشت يا آتش، آيا دشمن خداست يا دوست او. پس اگر دوست خدا باشد، باز شود براى او درهاى بهشت و ظاهر گردد راههاى آن و نظر نمايد به آنچه مهيا فرموده حق تعالى براى او. پس راحت شود از هر كارى و رفع گردد از او هر سنگينى. و اگر دشمن خدا باشد، باز شود براى او درهاى آتش و ظاهر گردد راههاى آن و نظر نمايد به آنچه خدا براى او مهيا فرموده در آن، پس رو آورد هر مكروهى و نازل شود هر شرّى، و تمام اينها وقت مرگ مى‌باشد و از روى يقين فرمود خداى تعالى (الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبِينَ) الايه (الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظالِمِي ...) «2».
تبصره: فرمايش طيبين كلمه مختصر جامعه حاوى است معانى بسيار را، از جمله اتيان آنها به اوامر الهيه و اجتنابشان از نواهى سبحانيه و مبرء بودن آنان از علايق جسمانيه و توجه داشتن به الطاف رحمانيه و قبض روح شوند با مژده بهشت جاودانى و ببينند مقامات عالى را، لذا تألمى از موت نيابند بر خلاف كفار و معاندين كه با كمال سختى و نهايت دشوارى قبض روح شوند، زيرا مشاهده كنند دركات و عذابى را كه براى آنها به سبب كفر و عناد مقرر شده؛
«1» امالى طوسى، جزء اوّل، نامه امير المؤمنين به محمّد بن ابى بكر.
«2» نحل آيه 28.
جلد 7 - صفحه 195
پس بنابراين انديشه تحقق چنين ساعتى، شخص را ملزم نمايد عقلا به دفع ضرر مظنون، و البته قدرى از خواب بيدار، و از بيدارى هشيار گردد، اگر در تحت فرمان عقل درآيد، بتدريج او را به ملازمت احكام شرعيه ارشاد نمايد.
و گفته شد مر آنانرا كه پرهيزكار شدند چه چيز نازل نمود پروردگار شما گفتند خير براى آنانكه نيكوئى كردند در اين دنيا نيكوئى است و هر آينه سراى آخرت بهتر است و هر آينه خوب است سراى پرهيز كاران
بهشتهاى هميشگى كه داخل ميشوند آنرا ميرود از زير آنها نهرها براى ايشان است در آنها آنچه ميخواهند اين چنين جزا ميدهد خدا پرهيزكاران را
آنانكه قبض روح ميكنند ايشانرا ملائكه پاكيزگان ميگويند سلام بر شما داخل شويد در بهشت براى آنچه بوديد كه بجا مى‌آورديد
آيا انتظار مى‌برند مگر آنكه آيند آنها را ملائكه يا بيايد فرمان پروردگار تو اينچنين كردند آنانكه بودند پيش از آنها و ستم نكرد بآنها خدا ولى بودند آنها كه بخودهاشان ستم ميكردند
پس رسيدشان بديهاى آنچه كردند و فرود آمد بآنها آنچه بودند كه بآن استهزاء مينمودند.
تفسير
- در مقابل كفّار قريش كه در آيات سابقه مقاله آنها ذكر شد مؤمنان با تقوائى بودند كه وقتى از آنها سؤال ميشد كه چه چيز نازل فرموده است خداوند بتوسط پيغمبر خود در جواب ميگفتند خير و خوبى و صلاح دنيا و آخرت كه همه در قرآن جمع است. براى كسانيكه نيكوئى نمودند در دار دنيا بخودشان و خلق بجهت اطاعت او امر الهى پاداش دنيوى است كه صحّت و امنيت و عزّت و عظمت و رفاهيت باشد ولى ثواب آخرتشان بهتر و برتر و بالاتر از دنيا و ما فيها است و بنابراين از كلمه خيرا ببعد كلام اهل تقوى است و محتمل است كلام آنها همان كلمه خيرا باشد و بقيه كلام الهى باشد كه بعنوان بيان مراد آنها نازل شده است و چه خوب است سراى اهل تقوى كه بهشت جاويد و آرامگاه ابدى آنها است كه وارد ميشوند در آن جارى ميباشد در آن نهرهاى شربت و شراب و شير و از براى ايشان مهيا و آماده است آنچه را بخواهند از انواع اطعمه و اغذيه لذيذه و هر چه فوق آن تصور نشود در لذت بخشى و سودمندى و گوارائى و بى‌ضررى و زحمتى و در شأن جنات عدن اخبارى در سوره توبه گذشت در امالى از امير المؤمنين عليه السّلام
جلد 3 صفحه 283
روايت نموده كه فرمود بر شما توصيه ميكنم بپرهيزكارى در اوامر الهى كه جامع خيرات است و خيرى غير از آن نيست و تحصيل ميشود بآن از خير آنچه تحصيل نميشود بغير آن از خير دنيا و آخرت و اين آيات را تلاوت فرمود و عياشى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه فرمود چه خوب خانه‌اى است براى پرهيزكاران دنيا ولى اينها همه در صورتى است كه با صفت تقوى ملازم باشند تا وقتى كه ملائكه رحمت از اعوان ملك الموت براى قبض روح آنها حاضر شوند و به بينند ارواح آنها را پاك و پاكيزه از لوث معاصى و قابل صعود بمقامات عاليه بهشت برسم بشارت و تبريك بايشان بگويند براى شما است سلامتى از هر بدى داخل شويد در بهشت مكتسب بدسترنج خودتان و قمى ره فرموده مراد از طيّبين اهل ايمانى هستند كه پاكيزه است ولادت آنها و بنظر حقير مراد از اين تفسير خارج نمودن دشمنان ائمه اطهار است چون حلال زاده دشمن امير المؤمنين عليه السّلام نميشود و در امالى از امير المؤمنين عليه السّلام روايت نموده كه هيچ كس مفارقت نكند روحش از بدنش مگر آنكه ميداند بكدام يك از دو منزل خود ميرود كه آن بهشت يا جهنم است و ميداند كه دشمن خدا است يا دوست او اگر دوست خدا باشد گشوده ميشود بر وى او درهاى بهشت و باز ميشود براى او راههاى آن و ميبيند آنچه را مهيا فرموده است خداوند براى او در آن پس از هر شغلى فارغ گردد و هر بارى از دوشش برداشته شود و اگر دشمن خدا باشد گشوده ميشود بروى او درهاى جهنم و باز ميشود براى او راههاى آن و ميبيند آنچه را مهيا فرموده است خدا در آن براى او پس رو آورد باو هر ناملائمى و وارد شود بر او هر شرّى و تمام اينها در دم مرگ است كه در آن وقت يقين برايش حاصل شود چنانچه خداوند فرموده الذين تتوفيهم الملائكة ظالمى انفسهم و نيز فرموده الذين تتوفيهم الملائكة طيّبين تا آخر هر دو آيه كه راجع بآن دو دسته است و آيا كفاريكه با اين ادلّه واضحه باز ايمان نمى‌آورند بخدا و پيغمبر و روز جزاء انتظارى دارند جز آنكه بيايند براى قبض روح آنها ملائكه عذاب از اعوان ملك الموت يا صادر شود فرمان الهى بعذاب آنها در دنيا و قمى ره فرموده يكى از سه امر خدا كه عذاب و مرگ و خروج قائم است و اين رويّه كه اصرار بكفر باشد اختصاص بآنها ندارد پيشينيان آنها هم با پيغمبران گذشته همين سلوك را نمودند
جلد 3 صفحه 284
كه خداوند عذاب بر آنها نازل فرمود و خداوند بر آنها ظلم نفرمود بنزول عذاب بلكه آنها خودشان ظلم نمودند بنفوس خودشان كه كارى كردند كه مستحق عذاب دنيوى و اخروى شدند و رسيد بآنها جزاى اعمال بدشان و احاطه كرد بر آن نفوس خبيثه پاداش استهزاء و سخريه‌اى كه بانبياء و مواعيد ايشان مينمودند و قمى ره فرموده مراد عذاب در رجعت است كه بآن استهزاء ميكردند و فعل حاق مأخوذ از حيق و مخصوص باحاطه شرّ است و در احاطه خير استعمال نميشود و استفهام انكارى است يعنى منتظر نيستند و نبايد باشند مگر يكى از اين دو امر را و اللّه اعلم ..
متقين كساني هستند که موقعي که ملائكه قبض روح آنها را ميكنند پاك و پاكيزه هستند و ملائكه ميگويند سلام بر شما باد داخل شويد بهشت را بسبب آنچه که بوديد عمل ميكرديد الَّذِينَ تَتَوَفّاهُم‌ُ المَلائِكَةُ صفت متقين است که در آيات قبل بيان فرموده: طيّبين پاك و پاكيزه هستند از عقائد فاسده و اخلاق رذيله و اعمال سيئه با ايمان و آمرزيده از دنيا ميروند و ارواح آنها در ملكوت اعلا جاي ميگيرند طاهر مقابل نجس است و طيب مقابل خبيث است و از براي طهارت مراتبي هست طهارت بدن و لباس و امور خارجيه از نجاسات شرعيه طهارت عمل از معاصي طهارت نفس از اخلاق رذيله طهارت روح از توجه بغير خدا و اعلا مراتب طهارت خاص اهل البيت است إِنَّما يُرِيدُ اللّه‌ُ لِيُذهِب‌َ عَنكُم‌ُ الرِّجس‌َ أَهل‌َ البَيت‌ِ وَ يُطَهِّرَكُم تَطهِيراً احزاب آيه 33 که فوق مقام عصمت است و طيّب خالي بودن از خباثت و كثافت و چركي و پليدي است و اهل تقوي هيچگونه پليدي ندارند حين الموت، يا اصلا مرتكب معاصي نبودند و خالي از صفات خبيثه، يا موفق بتوبه و ازاله رذايل شده، يا باعمال صالحه و بليات نازله يا اجابت دعوات مؤمنين و بالجمله حين الموت بدون خباثت از دنيا ميروند يقولون ملائكه و ظاهر اينکه قول روز قيامت باشد بمتقين سلام عليكم که تحيّة اهل بهشت است تَحِيَّتُهُم فِيها سَلامٌ ابراهيم آيه 23 و تحيّة اسلامي هم سلام است و معناي سلام و فضيلت آن و كيفيّت آن و وجوب رد آن را مفصّلا در مجلد اول اينکه تفسير در ذيل يُقِيمُون‌َ الصَّلاةَ آيه 2 بقره متعرض شده‌ايم مراجعه كنيد ادخُلُوا الجَنَّةَ ظاهرا بمناسبت اينکه جمله سلام روز قيامت است نه حين الموت بِما كُنتُم تَعمَلُون‌َ جزاي ايمان و عبادات و تقوي شما است.
116
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 32)- در آیات گذشته خواندیم که فرشتگان مرگ مشرکان مستکبر را
ج2، ص565
قبض روح می‌کنند در حالی که ستمگرند.
اما در اینجا می‌خوانیم که: پرهیزکاران «کسانی هستند که فرشتگان قبض ارواح، روح آنان را می‌گیرند در حالی که پاک و پاکیزه‌اند» (الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیِّبِینَ). پاکیزه از آلودگی شرک پاکیزه از ظلم و استکبار و هر گونه گناه.
در اینجا فرشتگان «به آنها می‌گویند: سلام بر شما باد»! (یَقُولُونَ سَلامٌ عَلَیْکُمْ). سلامی که نشانه امنیت و سلامت و آرامش کامل است.
سپس می‌گویند: «وارد بهشت شوید به خاطر اعمالی که انجام می‌دادید» (ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ).
تعبیر به «تَتَوَفَّاهُمُ» (روح آنها را دریافت می‌دارند) اشاره است به این که مرگ به معنی فنا و نیستی و پایان همه چیز نیست، بلکه انتقالی است از یک مرحله به مرحله بالاتر.
سایرتفاسیر این آیه را می توانید در سایت قرآن مشاهده کنید:
