1- تعریف اصول عیب یابی
علایم و نشانه های عیوب
قبل از شروع عیب یابی خودرو بررسی های اصلی زیر بایستی به دقت انجام شوند.
- باتری خودرو بایستی ولتاژ و جریان الکتریکی مورد نیاز تجهیزات الکتریکی و استارتر را فراهم نماید.
- استارتر خودرو عملکرد مناسبی داشته باشد.
- کمپرس سیلندرهای موتور مناسب باشند.
- تایمینگ(زمانبندی) سوپاپ های دود و هوای موتور صحیح باشند.
- جرقه لازم و کافی برای ایجاد احتراق مناسب در سیلندر های موتور برقرارباشد.
- نسبت هوا-سوخت مناسب (استوکیومتریک) توسط سیستم سوخت رسانی موتور تامین شود.
- سوخت لازم و کافی در باک و سیستم خودرو وجود داشته باشد.
2- تاریخچه استاندارد های عیب یابی OBDI-OBDII-OBDIII-EOBD
سیستم های عیب یاب همراه خودرو از سال 1970 میلادی در خودروها استفاده شده است. اولین استاندارد عیب یاب همراه خودرو در سال 1980میلادی در امریکا با عنوان استاندارد OBDI معرفی شد.این استاندارد تنها بخشی از ایرادات مربوط به آلایندگی سیستم های موتور و انتقال قدرت خودرو را شناسایی و با استفاده از چراغ چشمک زن بشکل کد های خطا بازخوانی و نمایش میداد. این استاندارد در سال 1990میلادی توسعه پیدا کرده و با ویرایش جدید استاندارد OBDII برای تمام خودروهای کشور امریکا اجباری شد.
در سال 2000میلادی استاندارد اروپایی E-OBD برای خودروهای بنزینی و در سال 2004میلادی برای خودروهای دیزلی معرفی شدند. از سال 2007میلادی این استاندارد خودروهای سنگین را نیز پوشش دادند.
استاندارد OBDII و OBDI
در استاندارد OBDI هیچ یک از مدار ها و قطعات الکتریکی معیوب خودرو قابل شناسائی نبودند و فقط عیوب ایجاد شده بوسیله چراغ نمایشگر ایراد CHECK ENGINE با حالت چشمک زن نمایش داده میشد. در این نسل از عیب یاب های همراه سازنده ها از انواع کانکتورهای عیب یاب, محل های مختلف نصب کانکتور عیب یاب و همچنین استاندارد های متفاوت کد های خطا استفاده میکردند.این سیستم باعث پیچیدگی و افزایش هزینه های عیب یابی در مدلهای مختلف خودرو شده بود.
توسعه و ارتقاء استاندارد عیب یاب همراه خودرو OBDI از سال 1988میلادی با اهداف زیر انجام شد.
- تشخیص سریع خودروهای دارای مشکل آلایندگی
- مطابق نتایج تحقیقات انجام شده درصد قابل توجهی از آلودگی هوا مربوط به تعداد کمی از خودروهای معیوب وخارج از سرویس هستند.
- کاهش مدت زمان تشخیص عیوب مربوط به آلایندگی موتور و تعمیر و برطرف کردن سریع آنها.
- با افزایش وتغییر مقادیر آلایندگی موتور از حالت استاندارد,چراغ هشدار آلایندگی روشن تا راننده متوجه ایراد شده و نسبت به برطرف کردن آن اقدام نماید.
استاندارد OBDII در واقع نسل توسعه یافته استاندارد OBDI بوده و در این سیستم کدهای عیوب, شکل کانکتور عیب یاب, تعداد پین ها و همچنین پروتکل سیگنالهای الکتریکی, بصورت استاندارد تعریف شده تا از تنوع و تعدد آن درخودرو های مختلف کاسته شود.با استاندارد سازی فوق بررسی عیوب مربوط به آلایندگی خودروها در تمام خودروها یکسان و راحتتر انجام میشود.
استاندارد E-OBD و OBDIII
در این نسل از سیستم های عیب یاب همراه,مشکلات آلایندگی خودروها و کد های عیوب,بوسیله ماهواره در اختیار مراکز کنترل آلودگی هوا قرار گرفته و خودروهای مورد نظر بصورت خودکار تحت کنترل و پایش آلایندگی قرار میگیرند.
سازمان بین الملی استاندارد سازی ISO استاندارد اروپایی E-OBD را ملزم به رعایت الزامات استاندارد امریکایی OBDII نموده است.به همین دلیل شباهت زیادی بین استاندارد امریکایی OBDII و استاندارد اروپایی E-OBD وجود دارد. هر دو استاندارد فقط ایرادات مهم آلایندگی سیستم های موتور و انتقال قدرت خودروها را پایش ونظارت میکنند و دارای کدهای عیب و تشخیص یکسان هستند.
3- الزامات ومقررات استاندارد های عیب یابی
در فرایند عیب یابی خودرو بوسیله دستگاه عیب یاب,اطلاعات تبادل شده بین دستگاه عیب یاب و خودرو باید استاندارد باشند.علت استاندارد سازی اطلاعات و ارتباط بین داده های دستگاه عیب یاب وخودرو یکسان سازی دستگاههای عیب یاب, رعایت الزامات قوانین کشورها, آسان تر شدن فرایند عیب یابی خودروهای مختلف و در نتیجه افزایش رضایت مشتریان وکاهش هزینه ها میباشد.
استاندارد های ISO
استاندارد ISO برای پروتکل ارتباطی بین دستگاه عیب یاب و خودرو, استاندارد ایزو 9141 را تعریف کرده است.به منظور انطباق با الزامات استاندارد CARB آمریکا ویرایش جدید استاندارد ایزو 9141 با شماره9141-2 بروزرسانی شده است.با گذشت زمان و ارتقاء سطح تکنولوژی خودروها و فرایند عیب یابی,استاندارد های فوق بروزرسانی و با ویرایش جدید ایزو 14230 ارائه شده اند.این استاندارد راهنمای پروتکل 2000 نامیده میشود.
عملیات عیب یابی
راهنمای پروتکل 2000 علاوه بر مشخصات پروتکل داده ها, شامل مشخصات و چگونگی اجرای عملیات عیب یابی بین دستگاه عیب یاب و ECU موتور نیز میباشد.
استاندارد SAE
برای تعریف پیامهای مبادله شده بین دستگاه عیب یاب و ECU موتور و کدبندی آنها علاوه بر استاندارد فوق, از استانداردهای دیگری نیز استفاده میشود.اغلب این استانداردها توسط موسسه SAE تهیه شده اند.مهمترین استاندارد های SAE مرتبط با تعیین کد های ارتباطی بین دستگاه عیب یاب و ECU موتور عبارتند از:
- SAE J1979
- SAE J2190
- SAE J1962
درخواست و پاسخ
تمامی دستگاههای عیب یاب بر مبنای درخواست پاسخ بین عیب یاب و ECUموتور کار میکنند.شروع عیب یابی از طریق درخواست عیب یاب (ارسال پیغام داده های سریالی) و پاسخ ECU موتور به همین روش انجام میشود.
4-کانکتور عیب یاب
همانطوریکه در تصویر نشان داده شده است.کانکتور عیب یاب مطابق استاندارد SAE 16 J 1962 پین دارد. هر دو کانکتور (سمت خودرو مادگی و سمت دستگاه عیب یاب نری ) دارای 16 پین هستند.
مشخصات ترمینال های کانکتور عیب یاب
هر کدام ازترمینال های کانکتور عیب یاب,کاربردهای مختلفی در سیستم های عیب یابی دارند.
اگر پروتکل عیب یابی SAE J1850 با کد VPW برای خودروهای OBD مورد استفاده قرار گیرد. ترمینال شماره 2 وظیفه انتقال اطلاعات را برعهده خواهد داشت.
اگر پروتکل عیب یابی SAE J1850 با کد PWM برای خودروهای OBD مورد استفاده قرار گیرد. ترمینال شماره 2 و 10 وظیفه انتقال اطلاعات را برعهده خواهد داشت.
اگر اینترفیس ایزو 9141-2 بصورت تک سیم و یا دو سیم برای خودرو های OBD مورد استفاده قرار گیرد. ترمینال های شماره 7 بجای K-LINE و ترمینال شماره 15بجای L-LINE وظیفه انتقال اطلاعات را بر عهده خواهند داشت.
همچنین پین های شماره 6 و 14 ارتباط CAN-BUS و شماره های 4 و 5 انتقال اتصال بدنه وسیگنال بدنه و ترمینال 16 ولتاژ باتری را منتقل میکنند.علاوه بر موارد فوق, پین های دیگری برای تست های خاص کارخانه خودرو مورد استفاده قرار میگیرند.
موقعیت قرار گیری کانکتور عیب یاب
مطابق الزام استاندارد OBDII,محل قرار گیری کانکتور عیب یاب بایستی دارای شرایط زیر باشد :
- کانکتور عیب یاب بایستی در محلی مشخص و قابل دسترس با امکان اتصال راحت به دستگاه عیب یاب نصب شده باشد.
- کانکتور عیب یاب در داخل اتاق خودرو سمت راننده کنار داشبورد به فاصله 300 میلی متر از خط مرکزی خودرو مطابق تصویر زیر نصب میشود.
5- فرایند و اصول عیب یابی
فرایند کنترل عیب در سیستم عیب یاب همراه OBDI خیلی ساده بود. با ایجاد عیب در سیستم بلافاصله چراغ نمایشگر ایراد روشن و پس از برطرف شدن عیب, چراغ خاموش میشد.این فرایند در سیستم OBDIIخیلی پیچیده است.در زمان روشن بودن خودرو,فرایند های متعدد پایش عیوب در داخل ECU موتور فعال میشوند.بعضی از فرایند ها,بلافاصله بعد از هر سیکل فعال میشوند.بعضی از فرایند ها,عیوب را بطور مستمر تحت کنترل قرار میدهند.اکثر فرایند های پایش عیوب,بعد از دریافت اطلاعات پارامتر هایی مانند دمای موتور,سرعت خودرو و سرعت موتور,فعال میشوند. بعضی از عیوب,بایستی چند بار تکرار شوند تا فرایند پایش عیوب آنها را تشخیص و چراغ نمایشگر ایراد را روشن نماید. در صورت بروز بعضی از عیوب مهم وخطرناک مانند احتراق ناقص,فرایند پایش عیوب بلافاصله آن را تشخیص و چراغ نمایشگر ایراد را روشن میکند.
وظایف نرم افزار عیب یاب ECU
نرم افزار عیب یاب بایستی دارای مشخصات زیر باشد:
- چراغ نمایشگر ایراد را روشن وخاموش نماید.
- امکان ثبت و پاک کردن کد های خطارا داشته باشد.
- قابلیت ثبت و ذخیره سازی عیوب مرتبط با آلایندگی خودرو را داشته باشد.مانند احتراق ناقص و..
- قابلیت ثبت وضعیت عملکرد موتور در زمان ایجاد عیوب خاص راداشته باشد.
- نرم افزار عیب یاب بایستی امکان فعال کردن سیستم های معیوب را داشته باشد.(تست عملگرها بصورت جداگانه با استفاده از دستگاه عیب یاب)
6-عملکرد چراغ نمایشگر ایراد و کد های خطاء
به منظور عکس العمل و پاسخگوئی مناسب در برابر عیوب ایجاد شده, استاندارد های E-OBD و OBDII شامل حداقل الزامات به شرح ذیل میباشند:
- چگونگی تشخیص سریع و دقیق نوع عیب
- چگونگی خاموش شدن چراغ کنترل عیب,برای عیوبی که در گذشته اتفاق افتاده و برطرف شده اند.
- چگونگی پاک کردن عیوبی که در گذشته اتفاق افتاده و بر طرف شده اند.
- دسته بندی اطلاعات دستگاه عیب یاب به منظور استفاده تعمیرکاران
برخلاف سیستم عیب یاب همراه OBDI,که فقط شامل فرایند پایش و روشن کردن چراغ نمایشگر ایراد بود. سیستم عیب یاب OBDII,شامل فرایند های متعدد پایش عیوب,به شرح ذیل میباشد.
1-به محض بروز مشکل حاد مانند احتراق ناقص,چراغ نمایشگر ایراد بصورت چشمک زن روشن و کد عیب در حافظه ذخیره میشود.(چراغ نمایشگر ایراد تازمانیکه شدت احتراق ناقص کاهش و محدوده عملکرد کاتالیست کانورتور از مرز خطر عبور نماید بصورت چشمک زن فعال بوده و بعد از آن بصورت دائم روشن میشود)
بغیر از عیوب مرتبط با آلایندگی و احتراق ناقص بقیه عیوب بعد از طی چند سیکل رانندگی توسط سیستم پایش عیوب شناسایی و چراغ نمایشگر ایراد روشن میشود.
2-در صورت وجود ایراد (منجر به افزایش آلایندگی موتور) درگیربکس اتوماتیک,چراغ نمایشگر ایراد روشن میشود.در اینحالت کنترل یونیت گیربکس اتوماتیک به کنترل یونیت موتور اعلام میکند که چراغ نمایشگر ایراد را روشن نماید.
7-شرایط تست رانندگی برای عیب یابی
8- منوی دستگاه عیب یاب
اصول عیب یابی استاندارد E-OBD و OBDII شامل مراحل عیب یابی زیر هستند:
- بازخوانی اطلاعات پارامترهای اصلی سیستم
- بازخوانی اطلاعات پارامترهای تاثیر گذار در آلایندگی خودرو freeze frame data
- باز خوانی کد های خطا در حافظه ECU
- پاک کردن کد های خطای ثبت شده در حافظه ECU و تنظیم برخی از پارامترها
- تست سنسور اکسیژن
- نمایش اطلاعات قطعات و سیستم های موثر در آلایندگی خودرو: مانند EGR و سیستم بازیافت بخارات باک سوخت
- نمایش ایرادات تشخیص داده شده که هنوز منجر به تعریف کد خطا نشده اند.(ایرادات در حال بررسی)
- قابلیت فعال سازی و تست عملگرها
- باز خوانی شماره شناسایی خودرو VIN
دستگاههای عیب یاب رایج دارای منوی انتخاب حالت های عیب یابی توضیح داده شده از 1تا 9 بوده که در ادامه هریک از آنها را توضیح میدهیم.
9-بازخوانی اطلاعات پارامترهای اصلی سیستم
در این حالت اطلاعات سنسورها و عملگرهای مختلف سیستم(خودرو در حالت حرکت و کارکرد درجا) نمایش داده میشود.اطلاعات نمایش داده شده متناسب با مدل خودروها متفاوت میباشد.در بعضی از عیب ها کمترین و بیشترین مقدار پارامتر نیز نمایش داده میشوند.بعضی از عیب یاب ها,اطلاعات پارامتر ها را به شکل نمودار زمانی نمایش میدهند.در تصویر,اطلاعات سنسور تشخیص مقدار هوای ورودی نمایش داده میشود.
این حالت را اصطلاحا وضعیت آمادگی عیب یابی می نامند.در نظر داشته باشید که اطلاعات این پارامترها اطلاعات وضعیت تست و آزمایش خودرو را نمایش داده و اگر در طول تست خودرو ایرادی پیدا شود,کد ایراد متناسب با آن در بخش دیگری نمایش داده خواهد شد.اطلاعات این بخش تعمیرکار را قادر به پیگیری فرایند عیب یابی و رفع آن خواهد کرد.
10-بازخوانی اطلاعات پارامترهای تاثیر گذار در آلایندگی خودرو
در برخی موارد لازم است زمان وقوع عیب,مشخص شود.مانند زمانیکه موتور سرد بوده و یا با سرعت بالا در حال حرکت بوده است. اینکار با استفاده از حالت freeze frame data که بخشی از استاندارد E-OBD و OBDII است قابل انجام میباشد.این بخش اطلاعات پارامتر های اصلی موتور را در زمان ایجاد عیب ذخیره کرده و درزمان عیب یابی نمایش میدهد.
11-باز خوانی کد های خطاء در حافظه ECU
امروزه باز خوانی کد های خطای خودروها در تعمیرگاهها یک کار عادی محسوب شده و حتی اگر خودرویی برای انجام سرویس دوره ای به تعمیرگاه مراجعه میکنند.تعمیرکاران کد های خطای احتمالی را بررسی تا در صورت وجود ایرادات آنها را برطرف نمایند.
12-پاک کردن کد های خطاء ثبت شده در حافظه ECU و تنظیم برخی از پارامترها
زمانیکه کد خطا برطرف شد,حافظه نمایش کد خطا بایستی پاک و مجددا خودرو تست شود تا از عدم ظاهر شدن مجدد کد خطا اطمینان حاصل شود.حتما قبل از پاک کردن کد های خطا, فرایند عیب یابی را مجددا کنترل نمایید.در نظر داشته باشید بعد از پاک کردن کد های خطا اطلاعات زیر نیز پاک میشوند.
- کد های خطا
- اطلاعات freeze frame data
- کد های خطا در حال بررسی
- کد های خطا آمادگی
در بعضی از خودروها کد های خطا با جدا کردن قطب منفی باتری خودرو پاک میشوند.
13-تست سنسور اکسیژن
سيستم کنترل آلایندگی بر زمان واكنش مخلوط هوا-سوخت نظارت مي كند. اين تست, ولتاز پایین سنسور اکسیژن را كه قادر به تنظیم مخلوط هوا- سوخت نیست را تشخیص میدهد. سنسور های اکسیژن در هر سیکل حركت موتور,يكبار تحت نظارت قرار مي گيرند. سیستم کنترل آلایندگی,فركانس سيگنال ولتاژ حسگراکسیژن را کنترل مي كند. زمان بيش از حد بين فركانس ولتاژ سيگنال, نشان دهنده خرابی سنسور است.سیستم کنترل آلایندگی, همچنین میزان جریان الکتریکی گرمکن سنسور اکسیژن را تغییر داده تا عکس العمل سنسور اکسیژن را مورد آزمایش قرار دهد. پاسخ كند در فركانس سيگنال ولتاژ سنسور,نشاندهنده معیوب بودن آن میباشد.
14-نمایش اطلاعات قطعات و سیستم های موثر در آلایندگی خودرو
در این حالت قطعات و سیستم های موثر در ایجاد آلایندگی ها مورد بررسی و آزمایش قرار میگیرند. شرایط آزمایش ممکن است کمی متفاوت وسخت باشد. برخی از شرایط آزمایش عبارتند از:
- دمای موتور به اندازه مشخص بالا باشد.
- خودرو با سرعت تعریف شده و به اندازه مشخص شده,حرکت کرده باشد.
- خودرو در طول مدت آزمایش,چندین مرتبه روشن وخاموش شده باشد.
سیستم هاییکه توسط این بخش مورد آزمایش قرار میگیرند عبارتند از:
- احتراق ناقص موتور
- جریان EGR و تست آن
- نمایش اطلاعات برخی از سنسورها وعملگرها
- سنسور اکسیژن
- سیستم باز یافت بخارات سوخت
15- نمایش ایراد های درحال بررسی
در این حالت قطعات و سیستم های موثر در ایجاد آلایندگی ها مورد بررسی و آزمایش قرار میگیرند. شرایط آزمایش ممکن است کمی متفاوت وسخت باشد. برخی از شرایط آزمایش عبارتند از:
- دمای موتور به اندازه مشخص بالا باشد.
- خودرو با سرعت تعریف شده و به اندازه مشخص شده,حرکت کرده باشد.
- خودرو در طول مدت آزمایش,چندین مرتبه روشن وخاموش شده باشد.
سیستم هاییکه توسط این بخش مورد آزمایش قرار میگیرند عبارتند از:
- احتراق ناقص موتور
- جریان EGR و تست آن
- نمایش اطلاعات برخی از سنسورها وعملگرها
- سنسور اکسیژن
- سیستم باز یافت بخارات سوخت
16-قابلیت فعال سازی وتست عملگرها
یکی از قابلیت های عیب یابی در استاندارد E-OBD و OBDII,امکان فعال سازی عملگر ها به منظور بررسی عملکرد آنها از طریق کنترل دیداری(شنیدن و دیدن) میباشد.اکثر عیب یاب های رایج, این امکان را دارند. اما ممکن است تمامی عملگر های خودرو قابل تست از این طریق نباشند. در مدلهای مختلف, تعداد عملگرهای استفاده شده متفاوت بوده و برخی از آنها ممکن است با این روش قابل تست نباشند.
17-باز خوانی شماره شناسایی خودرو VIN
دراینحالت,مشخصات خودرو باز خوانی میشود. خودروها دارای یک شماره شناسایی VIN هستند.استاندارد ISO با شماره های ISO-3780 و ISO-3779 در فاصله سالهای 1970 و 1980 میلادی استانداردی برای تعیین شماره شناسایی خودروها تعریف کرد.شماره شناسایی خودروهای آمریکایی و اروپایی مطابق استاندارد ISO ممکن است کمی با هم متفاوت باشند. شماره شناسایی خودرو شامل 17 حرف یا عدد بغیر از حروف Q.O.I میباشند.در بعضی از خودروها علاوه بر شماه VIN خودرو شماره نرم افزار نصب شده نیز قابل باز خوانی میباشد.
18-تفسیراطلاعات وپارامتر های مرتبط با آلایندگی موتور
مطابق با الزامات استاندارد های کنترل آلایندگی, ECU موتور علاوه بر برنامه تنظیم موتور,شامل برنامه ای باعنوان”نظارت بر عملکرد سیستم” نیز بوده که به دو روش زیر, سیستم سوخت رسانی را مورد پایش وکنترل قرار میدهد.
- کنترل مستمر اطلاعات سنسورها و فرایند های مرتبط
- کنترل غیر مستمر ورندومی اطلاعات سنسور ها و فرایند های مرتبط
کنترل مستمر پس از روشن شدن و رسیدن موتوربه دمای مشخص انجام میشود.کنترل غیر مستمر در هریک یا دو بار سیکل رانندگی و یا سیکل کارکرد موتورانجام میشود.کد های متناسب با آلایندگی توسط این سیستم مورد پایش قرار میگیرند.
احتراق ناقص
عملکرد ضعیف و نامناسب سیستم جرقه زنی,باعث ایجاد احتراق ناقص, هیدروکربن های نسوخته و افزایش آلایندگی در گاز های خروجی موتور میشود.سیستم کنترل آلایندگی,احتراق ناقص را باپایش سیگنال سنسور دور موتور,تحت کنترل قرار میدهد.سرعت چرخش موتور از طریق مقایسه سیگنال سنسور دور موتور در وضعیت های مختلف بررسی میشود. این سیگنال,مرجع مناسبی برای نمایش عملکرد صحیح موتور میباشد.در موتور ها معمولا سنسور دیگری برای تعیین وضعیت احتراق سیلندر ها استفاده میشود.(سنسور تعیین موقعیت وسرعت میل سوپاپ) سیستم کنترل آلایندگی با مقایسه وضعیت سیگنال سنسور دور موتور و سنسور تعیین وضعیت احتراق سیلندر ها,سیلندر دارای احتراق ناقص را تشخیص میدهد. بعضی از کارخانه ها از روش دیگری مانند اندازه گیری جریان یونی بین دهانه شمع ها استفاده میکنند.
به محض تشخیص احتراق ناقص,به منظور جلوگیری از آسیب دیدگی کاتالیست کانورتور ایراد ایجاد شده بلافاصله باید تشخیص و برطرف شود.
شرایط کنترل احتراق ناقص عبارتند از:
- دمای موتور باید به حداقل مقدار تعریف شده رسیده باشد.
- باک سوخت حداقل 15 درصد پر شده باشد.
کد های مرتبط با احتراق ناقص عبارتند از:
P0316 : احتراق ناقص بعد از روشن شدن موتور
P0302 : احتراق ناقص سیلندر 1
19-وظایف و کاربرد پارامتر های تطبیقی در سیستم سوخت رسانی (Adaptive)
بخش کنترل آلایندگی ECU, بطور مستمر دو پارامتر Long term fuel trim و Short term fuel trim را تحت نظارت و کنترل قرار میدهد.این دو پارامتر مطابق استراتژیهای استاندارد OBDII و E-OBD, با استفاده از سیگنال سنسور اکسیژن و اطلاعات جمع آوری شده توسط ECUموتور,سوخت مورد نیاز سیلندر ها را تنظیم و تامین میکنند.
ECU موتور در حالت مدار باز, مقدار پاشش سوخت انژکتور ها را خارج از اطلاعات سنسور اکسیژن و با استفاده از اطلاعات پایه ای تنظیم میکند. در اینحالت مقدار Adaptive در نظر گرفته میشود.
ECU موتور در حالت مدار بسته, متناسب با افزایش و کاهش سیگنال ولتاژسنسور اکسیژن, درصد
Short term fuel trim را تغییر میدهد.
مثال 1: مقدار SFT =0.75 به معنی اینست که پهنای پالس انژکتور ها باید 0.25درصد کاهش پیدا کند و عدد نمایش داده شده در دستگاه عیب یاب 25 – = Short term fuel trim می باشد.
مثال 2: SFT = 1.25 به این معنی است که پهنای پالس انژکتور ها باید 25 درصد افزایش پیدا کند و عدد نمایش داده شده در دستگاه عیب یاب 25 += Short term fuel trim خواهد بود.
20-مثال عیب یابی
نمونه 1
خودرویی با مشکل لرزش در دور آرام موتور, به تعمیرگاه مراجعه کرده است.
برای عیب یابی این خودرو تست بالانس قدرت سیلندر ها را باجدا کردن کانکتور انژکتورها به ترتیب انجام و مقدار درصد long term fuel trim مربوط به هر سیلندر را یاد داشت نمایید.
وقتی انژکتور یک سیلندر جدا میشود. مخلوط هوا-سوخت آن سیلندر رقیق شده و سنسور اکسیژن آن را تشخیص و پهنای پالس انژکتور ها را به منظور جبران سوخت افزایش میدهد. در این آزمایش پس از جدا کردن کانکتور انژکتور, صبر کنید تا مقدار عدد long term fuel trim ثابت شود. بعد از یادداشت مقادیر چهار سیلندر به شکل زیر:
Long term fuel trim = +14% : سیلندر شماره 1
Long term fuel trim = +10% : سیلندر شماره 2
Long term fuel trim = +17% : سیلندر شماره 3
Long term fuel trim = +16% : سیلندر شماره 4
و مقایسه این اعداد بایکدیگر متوجه میشویم که سیلندر شماره 2 کمترین تطبیق را داشته است و معنی آن اینست که سیلندر آن مشکل پاشش سوخت و گرفتگی انژکتور دارد که لازمست با شستشو یا تعویض انژکتور شماره2 مشکل برطرف شود.
نمونه 2
این مثال, نحوه کاربرد و استفاده از اطلاعات long term fuel trim و short term fuel trim در عیب یابی “لرزش موتور در دور آرام” را بیان میکند.
در نظر داشته باشید پارامتر های مختلفی, سرعت موتور را تغییر میدهند. اغلب یک پارامتر تصحیحی برای سرعت دور آرام موتور (یک پارامتر تصحیحی برای دور 1500 و یک پارامتر تصحیحی برای دور 2500 بصورت نرمال وجود دارند.)
در این مثال, ضریب تصحیح -27% دور آرام نشاندهنده تصحیح مقدار پاشش (بعلت ایراد در مقدار پاشش سوخت انژکتور ها) میباشد.بنایراین کد خطای پاشش بیش از حد مجاز در انژکتور ها نمایش داده خواهد شد.
کدهای خطایی که توسط دستگاه عیب یاب در اینحالت نمایش داده میشوند عبارتست از :
P0171 : مخلوط هوا-سوخت خیلی فقیر
P0172 : مخلوط هوا-سوخت خیلی غنی
21-پارامتر های موثر در احتراق ناقص
پارامتر های موثر در تنظیم مخلوط هوا-سوخت عبارتند از:
- فشار نامناسب سوخت مدار سوخت رسانی
- ایراد در انژکتور ها
- ایراد در سنسور دمای آب
- عملکرد نامناسب شیر EGR
- عملکرد نامناسب پمپ هوای ثانویه
- ایراد در سیستم جذب بخارات سوخت باک و سیستم تهویه بخارات کارتل
- ایراد در سنسور تعیین مقدار هوای ورودی موتور
- عدم عملکرد مناسب سنسور اکسیژن
متاسفانه پارامتر ها و عوامل مختلفی میتوانند مخلوط هوا-سوخت ورودی موتور راتحت تاثیر قرار داده و در نتیجه مقدار ضرایب تطبیقی long term fuel trim و short term fuel trim را تغییر و در نهایت مقدار آلایندگی گاز های خروجی و مصرف سوخت را افزایش دهند.
22-نمایش عملکرد کاتالیست کانورتور
سیستم کنترل آلایندگی موتور مطابق الزام استاندارد ها,در هر سیکل کارکرد موتور یکبار وضعیت عملکرد کاتالیست کانورتور را کنترل کرده و در صورتیکه میزان آلایندگی هیدروکربن های نسوخته (HC) 1/5 برابر مقدار تعریف شده استاندارد باشند کد عیب درحافظه ذخیره و چراغ نمایشگر ایراد روشن خواهد شد.کنترل دقیق عملکرد و کارایی کاتالیست کانورتور در کاهش مقدار گازهای خروجی مضر CO,HC, و NOx موثر میباشد.برای انجام اینکار 2 تا سنسور اکسیژن,یکی قبل و دیگری بعد از کاتالیست کانورتورنصب میشود. در حالت طبیعی و کارکرد نرمال کاتالیست کانورتور, دامنه و فرکانس سنسور اکسیژن پایینی صاف و یکنواخت میباشد.سیستم کنترل آلایندگی بعد از 50 سیکل کارکرد سنسور اکسیژن بالایی, ولتاژ سنسور اکسیژن پایینی را کنترل میکند. درصورت معیوب بودن کاتالیست کانورتور دامنه ولتاژ سنسور اکسیژن پایینی نوسان خواهد کرد.
عیب یابی کاتالیست کانورتور
- مرحله مقدماتی(در اینحالت شرایط تست کامل نشده است)
- مرحله گرم شدن:اینحالت شامل مراحل زیر میباشد:
- سرعت خودرو صفر وخودرو ساکن میباشد.
- دریچه گاز باز میباشد.
- حاصل ضرب دور موتور در بار موتور بیش از 60000 میباشد.
- زمان شتابگیری بیش از 15 ثانیه میباشد.
- زمان دور آرام بیش از 40 ثانیه میباشد.
- زمان نهایی cut off انژکتور ها بیش از 10 ثانیه میباشد.
- تمام موارد گفته شده بایستی در مدت زمان 120 ثانیه انجام شوند.
مراحل تست جاده و عملکرد کاتالیست کانورتور
- سرعت خودرو بین 20-60 مایل بر ساعت باشد.
- دریچه گاز باز باشد.
- مدار کنترل سوخت در حالت حلقه بسته باشد.
- حاصل ضرب بار در دور موتور بین 60000 تا 260000 باشد.
- دمای مایع خنک کننده موتور 60درجه سانتیگراد باشد
- ولتاژ سنسور اکسیژن بعد از کاتالیست کانورتور بالای 0/4 ولت باشد.
23-چراغ نمایشگر ایراد و کنترل عیب موتور
سیستم کنترل عیوب, در هر سیکل رانندگی یکبار مدار ها و الگوریتم های عیب یابی را کنترل میکند.در صورتیکه دمای موتور به اندازه تعریف شده رسیده ومدار کنترل نیز در حالت حلقه بسته قرار گرفته باشد.در اینحالت عیوب ایجاد شده پس از تکرار در 3 سیکل رانندگی,توسط سیستم کنترل عیوب ثبت و چراغ کنترل و تشخیص عیب روشن خواهد شد.
سیستم کنترل و بازیافت بخارات سوخت
عملکرد مناسب سیستم باز یافت بخارات سوخت باک,باعث کاهش آلایندگی هواخواهد شد.سیستم کنترل وپایش آلایندگی بصورت مستمر فرایند جمع آوری بخارات سوخت را کنترل نموده و وضعیت آن را نمایش میدهد.اینکار با اندازه گیری فشار بخار سوخت مسیر انتقال بخار به منیفولد هوای ورودی موتور انجام میشود.در صورت وجود افت فشار در مسیر, تشخیص نشت بخار سوخت داده میشود.اندازه گیری بخارات در زمانهای ذیل انجام میشود:
- خودرو حداقل بمدت 6 ساعت خاموش بوده باشد.
- در حالت رانندگی در اتوبان با سرعت 65 تا 135 کیلومتر بر ساعت
- درحالت کارکرد دور آرام موتور
به منظور عملکرد مناسب این سیستم, باک سوخت حداقل باید بین 15-85 درصد از سوخت پر شده باشد.
کد های خطا که توسط سیستم کنترل عیب تشخیص ونمایش داده میشوند عبارتند از:
P0442: نمایش نشتی در سیستم باز یافت بخارات سوخت
سیستم EGR
این سیستم با بازگرداندن بخشی از دود خروجی اگزوز به داخل موتور,باعث کاهش فشار داخل سیلندر و دمای محفظه احتراق و در نتیجه کاهش گاز آلاینده خروجی Nox میشود.در خودروهای جدید از یک استپرموتور برای کنترل جریان و مقدار دود به داخل موتور استفاده شده است.عملکرد استپرموتور توسط ECU مورد پایش قراررگرفته و در صورت وجود ایراد کد های ذیل نمایش داده میشوند:
P0403 : عملکرد EGR دچار مشکل شده است.
P0400: جریان دود دچار مشکل شده است.
24-عملکرد وعیب یابی سنسور های اکسیژن
عملکرد صحیح سنسور های اکسیژن برای کارائی مناسب کاتالیست کانورتور ضروری میباشد.نسبت هوا-سوخت مناسب برای کارکرد بهینه موتور عدد 1/ 14.7 = λ میباشد.که مطابق الزام استاندارد های OBDII و EOBD سیگنال سنسور اکسیژن بصورت مستمر برای حفظ نسبت هوا سوخت ایده ال فوق تحت کنترل و پایش قرار میگیرد.مقدار ولتاژ نرمال سنسوراکسیژن بین 1/ تا 9/ ولت حداقل 10 بار در دقیقه نوسان میکند.در دور آرام موتورفرکانس سیگنال سنسور اکسیژن 1 هرتز میباشد.در صورتیکه فرکانس و ولتاژ سیگنال بصورت مستمر بالا یا پایین باشد. کد خطا در حافظه ثبت خواهد شد.عملکرد سنسور اکسیژن پایینی دقیقا مانند سنسور اکسیژن بالایی بوده ولی محدوده ولتاژ آن متفاوت میباشد.کد های خطای مرتبط با سنسور اکسیژن عبارتند از:
P2195 :فرکانس خارج از محدوده مرتبط باسنسور اکسیژن
P0132 :ولتاژ سنسور اکسیژن بالاست.
علاوه بر موارد فوق,دامنه سنسور اکسیژن نیز کنترل میشود.اگر دامنه ولتاژ زیر 0/5 ولت باشد بین بیشترین وکمترین مقدار ولتاژ سنسور اکسیژن کد خطا در حافظه موقت ثبت میشود.کد خطای فوق عبارتست از:
P0133 :ولتاژ سنسور اکسیژن پایین است.
گرمکن سنسور اکسیژن
وظیفه فعال کردن سریع سنسور اکسیژن برعهده گرمکن سنسور می باشد.(سنسور اکسیژن در دمای بین 420 تا 480 درجه سانتیگراد مناسب ترین عملکرد را دارد) ECU موتور عملکرد و کارایی گرمکن سنسور اکسیژن را بوسیله اندازه گیری ولتاژ و جریان الکتریکی مدار گرمکن کنترل و در صورت وجود ایراد و نامناسب بودن عملکرد گرمکن, کد خطای P0135 (گرمکن سنسور اکسیژن خراب شده است) در حافظه ثبت میشود.
25- فرایند تست و کنترل آلایندگی خودروها مطابق استاندارد FTP آمریکا
فرایند تست فدرال, یک تست آزمایشگاهی است که در کشور آمریکا و کانادا بر روی خودروهای جدید تولیدی انجام میشود.قبل از تولید نهایی خودرو نمونه های انتخاب شده بوسیله دینامومتر و راننده های حرفه ای مورد آزمایش قرار گرفته و در صورت تائید, شرایط آزمایش و سیکل های رانندگی برروی خودروهای تولید نهایی بصورت استاندارد تعریف واجرا میشود.
تست فدرال برای تعیین استاندارد آلایندگی خودرو ها نیز مورد استفاده قرار میگیرد. درطول فرایند تست و کنترل آلایندگی خودروها,تخمین مصرف سوخت بهینه نیز انجام میشود.همچنین در این تست مقدارکربن منتشر شده از خودرو نیز اندازه گیری میشود.
درسیستم های عیب یاب همراه OBDII و E-OBD در صورتیکه مقدار آلایندگی موتور خودرو 5/1برابر بیشتر از استاندارد فدرال باشد.چراغ تشخیص وکنترل عیب روشن میشود.
تست داخل شهر
این تست شامل 11 مایل حرکت-توقف با سرعت متوسط 20 مایل وحداکثر سرعت 56 مایل میباشد.تست بمدت 23 دقیقه و 18 بار توقف انجام میشود.تست از حالت سرد موتور شروع میشود. بعد از اتمام مرحله بعدی,تست با موتور گرم شروع میشود. 8 دقیقه اول تست تکرار میشود این تست شبیه سازی حرکت موتور گرم را نمایش میدهد.
تست جاده
این تست شامل حرکت خودرو به طول 10 مایل با سرعت متوسط 48 مایل و حداکثر سرعت 60 مایل بر ساعت میباشد.این تست بمدت 13 دقیقه بدون توقف و با موتور گرم انجام میشود
