پوسیدگی دندان

شایعترین مشکلات دهان و دندان پوسیدگی می باشد. پوسیدگی دندان به معنای آسیب به ساختار دندان و نرم شدن مینای دندان است که نتیجه تاثیر اسیدهای است که بر اثر شکسته شدن قند در دهان توسط پلاک باکتریایی به وجود می آید اگر از بین رفتن مواد معدنی مینای دندان ادامه پیدا کند. در دندان حفرات و پوسیدگی های اتفاق می افتد که در صورت درمان نشدن در طول زمان بزرگتر می شود و حتی ممکن است دندان را به صورت کامل از بین ببرند.

این تخریب می تواند منجر به آسیب عصب دندان شود و در نهایت هنگامی که موقع خوردن غذا و نوشیدن احساس درد دارید این حس درد نشانه آسیب به عصب دندان بوده که در نهایت نیاز به معالجه ریشه خواهد داشت.

هنگامی که قند موجود در غذا به وسیله پلاک میکروبی شکسته می شود، اسید تولید می کند و سبب تضعیف مینای دندان و در نهایت در معرض پوسیدگی قرار می گیرد. با مصرف هر مرتبه مواد غذایی شیرین، دندان برای بیست دقیقه آسیب پذیر خواهد بود، لذا اهمیت بسیار بالایی دارد که عوامل پوسیدگی دندان را بشناسیم تا بتوانیم روش صحیحی را برای مراقبت از دندان و سلامت دهان به کار ببریم.

علل پوسیدگی دندان

دندان ها به دلایل مختلفی می تواند سبب پوسیدگی دندان شود که این موارد عبارت است از:

• عدم رعایت بهداشت دهان و دندان
• ژنتیک
• نامرتبی دندان ها
• تغذیه نامناسب

چه عواملی سبب آسیب دیدگی عصب دندان می شود؟

زمانی دندان دچار پوسیدگی می شود ترکیب شیمیایی آن دچار تغییر شکل شده و نرم می گردد و تبدیل محلی برای تجمع میکروب می شود و در صورت آنکه درمانی صورت نگیرد، ساختمان دندان دچار تخریب می گردد و از بین می رود. هر چقدر میزان از بین رفتن بافت دندان کمتر باشد، درصد موفقیت ترمیم دندان بیشتر بوده و احتمال عود پوسیدگی کمتر خواهد بود.

بنا به دلایل ذکر شده توصیه می گردد در همان ابتدای ایجاد پوسیدگی های دندانی سریعا اقدام به درمان نمایید و در غیر این صورت پوسیدگی می تواند به عصب دندان رسد و منجر به درمان ریشه گردد. درمان ریشه دندان منجر به کاهش عمر مفید دندان می شود و لذا بهتر است سریعا اقدام به درمان نمایید تا پوسیدگی به عصب نرسد.

البته گاهی اوقات تنها عامل درمان ریشه دندان، پوسیدگی ها نیست و ضربه، شکستن دندان و مشکلات لثه می تواند سبب آسیب به عصب دندان شود.

 

از عوامل پوسیدگی دندان می توان به تشکیل پلاک و بهداشت دهانی ضعیف اشاره نمود، اسید باکتری، ذرات غذا و بزاق می توانند با هم ترکیب شوند و تشکیل پلاک دهند که به سطح مینای دندان می چسبد و در طول زمان با ایجاد اسید در اثر مواد قندی به مینای دندان آسیب میزند و در نهایت سبب ایجاد حفراتی در داخل دندان می شود.

خشکی دهان

از سایر علل پوسیدگی دندان خشکی دهان یا Xerostomia می توان اشاره نمود که نوعی بیماری است که در اثر کاهش ترشح بزاق باعث ایجاد پوسیدگی دندان و عفونت لثه ای می شود. از آنجایی که بزاق در دهان با داشتن پادزهر ها و همچنین مواد بافر و خنثی کننده اسید محلول در آب نقش حفاظتی علیه میکروب های عامل پوسیدگی دندان و عفونت لثه دارد. کاهش ترشح آن و خشکی دهان منجر به ایجاد پوسیدگی و انواع عفونت در دهان می شود.

تغذیه

تمامی ما انسان ها برای ادامه حیات مجبور به خوردن و نوشیدن هستیم و در واقع هیچ راهی برای جلوگیری از این نخواهد بود و هنگامی که غذا و نوشیدنی میل می کنید کربوهیدرات ها تا زمانی که شما مسواک می زنید روی دندان شما باقی می مانند حتی بعد از مسواک زدن ممکن است قادر به حذف تمام ذرات غذایی و کربوهیدارت از دندان ها نباشید. غذاهای که تمایل بیشتری به دندان ها دارند می توانند ریسک شما را برای پوسیدگی دندان افزایش دهند، بنابراین به طور مرتب دندان ها خود را مسواک بزنید تا ریسک پوسیدگی را کاهش دهید.

باکتری ها و اسید ها

به طور طبیعی باکتری ها در دهان زندگی می کنند و در واقع جز فلور طبیعی دهان هستند زمانی که این باکتری ها کربوهیدارت را تجزیه می کنند در واقع شکل اسیدی روی سطح دهان و دندان باقی می ماند و در صورت عدم مسواک زدن مناسب زمان باقی ماندن این اسید ها در روی مینای دندان شما افزایش پیدا می کند و همین امر موجب بالارفتن میزان پوسیدگی دندان می شود.

مشکلات پزشکی

از عوامل دیگر که می توانند سبب پوسیدگی های دندانی شود، مشکلات پزشکی می باشد. در واقع مشکلات پزشکی همانند رفلاکس معده هستند و اسید معده مرتب در داخل دهان بازگشت پیدا می کنند و همین طور افرادی که دچار پرخوری هستند دندان ها مرتب در معرض اسید قرار می گیرد، بدین ترتیب ریسک پوسیدگی در آن ها افزایش پیدا می کند.

خطر پوسیدگی دندان 

خطر پوسیدگی دندان برای هر فردی وجود دارد، اما برخی  از افراد به نسبت سایرین بیشتر در معرض این عارضه قرار دارند. اما عواملی که احتمال پوسیدگی را بیشتر می کنند بدین ترتیب می باشند:

• مصرف بیش از حد نوشیدنی ها و مواد غذایی شیرین
• عدم شست و شو مداوم دهان از جمله مسواک نزدن یا استفاده نکردن از نخ دندان
• استفاده از نکردن فلوراید
• خشکی دهان
• اختلال تغذیه ای مانند پرخوری عصبی و بی اشتهای عصبی
• بیماری رفلکس اسید معده به مری (که این بیماری باعث می شود تا اسید مرتبا سطح مینای دندان را بپوشاند)

علائم پوسیدگی دندان

از مهمترین علائم پوسیدگی دندان می توان به وجود سوراخ ها یا حفراتی در دندان آسیب دیده اشاره نمود که گاهی اوقات این حفرات تنها با اشعه ایکس قابل رویت هستند.

از علائم دیگر پوسیدگی می توان به دندان درد یا دندان حساس به خصوص در هنگام خوردن غذاهای شیرین داغ یا سرد اشاره نمود و در صورتی که علائم بسیار جدی تر باشد می توان به وجود چرک یا آبسه در اطراف دندان اشاره نمود. البته تمامی این علائم نشانه پیشرفت پوسیدگی هستند و بنابراین نیاز به توجه فوری و مراجعه به دندانپزشکی دارند.

پیشگیری از پوسیدگی دندان

همیشه پیشگیری بهترین راه از ابتلا به بیماری است. برای پیشگیری از پوسیدگی دندان اقدامات زیادی وجود دارد که می تواند مانع از این عارضه شوند.

مراجعه منظم به دندانپزشکی

اولین اقدام مراجعه منظم به دندانپزشک هر شش ماه یکبار است و بدین ترتیب دندانپزشک با معاینه دقیق همه دندان ها و لثه ها تمامی بافت های اطراف دندان و همچنین استفاده از کلیشه رادیوگرافی در صورتی که دندان شما دچار پوسیدگی شده باشد، با اقدام فوری نسبت به درمان آن از پیشرفت بیماری جلوگیری می شود.

رعایت بهداشت دهان و دندان

رعایت بهداشت دهان و دندان از مهمترین عوامل جلوگیری از پوسیدگی هستند، همه ی انسان ها می دانند که مسواک زدن برای حفظ و سلامت دهان و دندان ضرورت دارد، اما در بسیاری از موارد افراد نسبت به آن سهل انگاری می کنند یا اینکه به دقت این کار را انجام نمی دهند، استفاده از مسواک و خمیر دندان مناسب و همین طور روش صحیح مسواک زدن از عواملی هستند که بایستی به آن ها توجه و دقت کافی صورت بگیرد.

همچنین استفاده از نخ دندان که باعث پاک کردن سطوح دندان از پلاک میکروبی می شود.

مسواک زدن صحیح و به طور مرتب نه تنها باعث حذف مواد غذایی و پلاک میکروبی از سطوح دندانی می شود بلکه مانع از گیر مواد غذایی در ایجاد بوی زننده در دهان می گردد و بدین ترتیب در روابط اجتماعی افراد تاثیر بسزایی دارد. همچنین کشیدن نخ دندان باعث حذف ذرات غذایی از سطوح بین دندانی می شود که معمولا به وسیله مسواک زدن به خوبی تمیز نمی شود. استفاده از دهان شویه برای جلوگیری از پوسیدگی دندان مفید است.

محدود کردن مصرف مواد قندی

محدود کردن مصرف مواد غذایی و نوشیدنی های شیرین یکی دیگر از روش های جلوگیری از پوسیدگی می باشد. شیرینی، نوشابه شیرین و همین طور مواد غذایی که حاوی قند هستند و منجر به پلاک های دندان می شوند. همچنین استفاده از مواد قندی و آبنبات ها مدت زمان طولانی تری در داخل دهان باقی می مانند، می توانند تاثیر بیشتری در شکل گیری پلاک و پوسیدگی دندان داشته باشند.

در صورت آنکه در مصرف شیرینی جات زیادروی می کنید، حداقل بعد از خوردن مرتب مسواک بزنید تا از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری شود. در واقع مواظب آنچه می خورید باشید، غذاهای که در دندان ها بیشتر گیر می کنند و در واقع چسبنده هستند مانند چیپس و آبنبات ها می توانند پوسیدگی دندان را تشدید کنند بنابراین تا جایی ممکن از سبزیجات استفاده نماید این مواد می توانند به حذف پلاک به طور طبیعی کمک کنند و برای بدن انسان سالم تر خواهند بود.

فلوراید

از آنجایی که فلوراید برای جلوگیری از پوسیدگی دندان تاثیر چشمگیری دارد بهتر است از محصولاتی استفاده کنید که حاوی فلوراید هستند همچون خمیردندان های حاوی فلوراید، دهانشویه های حاوی فلوراید برای جلوگیری از ایجاد پوسیدگی بسیار موثر هستند.

مشکلات پزشکی

بسیار از مشکلات پزشکی می تواند سبب ابتلا به پوسیدگی های دندانی شود، بنابراین در صورت آنکه هر یک از این مشکلات را دارید بایستی به دندانپزشک مراجعه نمایید تا مانع از ایجاد پوسیدگی های پیشرفته در دندان ها شوید.

درمان پوسیدگی دندان

تمامی افراد ممکن است در طول زندگی خود دچار پوسیدگی شوند، حتی افرادی که مراقبت بسیار خوبی از دندان های خود می کنند این اتفاق حداقل یکبار بیافتد، بنابراین داشتن پوسیدگی دندان خیلی جای نگرانی ندارد و نکته کلیدی این است که بایستی آن را زودتر پیدا کرده تا از پیشرفت پوسیدگی کاست و اقدام به درمان نمود.

اساسی ترین روش درمان پوسیدگی ها، ترمیم دندان می باشد. قسمت پوسیده به وسیله دندانپزشک حذف می شود و بوسیله ماده پر کننده قوی که می تواند از رزین کامپوزیت، چینی، نقره، طلا یا آمالگام جایگزین می شود. در مورد حفرات گسترده تر از تکنیک های پیشرفت تری مانند اینله و انله کران و یا در صورت لزوم و در صورتی که پوسیدگی عصب دندان را درگیر کرده باشد با یک معالجه درمان می پذیرد.

بنابراین در صورتی که فردی بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت می کند حتما بایستی حداقل هر شش ماه یکبار به دندانپزشک مراجعه نماید تا دندانپزشک با بررسی های دقیق و حتی استفاده از کلیشه های رادیوگرافی دندان مانند opg یا بایت وین که در تشخیص پوسیدگی های بین دندانی مورد استفاده قرار می گیرند، تمامی سطوح دندانی را کاملا بررسی کنند تا در صورت وجود پوسیدگی هر چه زودتر نسبت به درمان آن اقدام کند.

در واقع نکته کلیدی اینجاست که حتما پوسیدگی در اولین مراحل بایستی درمان شود به دلیل آنکه پوسیدگی یک بیماری پیشرونده است که متوقف نمی شود و با پیشرفت آن ساختار بیشتری از دندان مورد تخریب قرار می گیرد و یک درمان ساده است که می تواند شامل حذف بخش پوسیده و ترمیم دندان با مواد مختلف باشد می تواند به یک معالجه ریشه تبدیل شود که هم هزینه بیشتری را دارد و هم زمان بیشتری را می گیرد و همین طور که می تواند تبدیل شود به یک تخریب ساختاری شدیدتر به طوری که به تنهایی به معالجه ریشه و ترمیم ختم نمی شود و در نهایت نیاز به تهیه کران و اقدامات پرهزینه تر و پیچیده تر خواهد بود.

کلام پایانی

در نهایت گاهی اوقات علیرغم تمامی امکانات درمانی پوسیدگی ممکن است آنقدر پیشرفت کند که به بخش عظمی از دندان منتهی شود و در نهایت هیچ یک از روش های درمانی قادر به حفظ و نگهداری دندان نباشد و منجر به از دست رفتن دندان شود و بدین ترتیب هزینه های بیشتری را به شما تحمیل می کند و درمان های پیچیده تری را نیاز خواهد داشت.

خدمات دندانپزشکی می تواند آسان و کم هزینه باشد در صورتی که فرد مراجعه منظم و مرتب داشته باشید و به موقع به دندانپزشک مراجعه کنید و در مراحل اولیه اقدام به درمان نمایید و گاهی این خدمات می تواند بسیار پیچیده و زمان بر و پر هزینه باشند در صورتی که نسبت به مراجعه به دندانپزشک سهل انگاری کنید و دیر مراجعه نمایید.