علل و عوامل افزایش تری گلیسرید بالا در خون و درمان آن

تری گلیسیرید چیست؟

تری گلیسرید نوعی چربی خون است. زمان خوردن غذا ، بدن شما میزان کالری اضافی را، به تری گلیسرید تبدیل می کند. تری گلیسرید در سلولهای چربی شما ذخیره می شوند. برای انرژی میان وعده ای، هورمون ها تری گلیسرید آزاد می کنند. اگر بیشتر از میزان کالری که می سوزانید، غذا بخورید حتما تری گلیسرید تان بالا است.

بالا بودن تری گلیسیرید

تری گلیسیریدها، لیپیدهایی هستند که در خون انسان وجود دارند. لیپیدها، چربی شکل گرفته از کالری های اضافه غذای مصرفی شما هستند. کالری هایی که بدن به آنها نیاز ندارد در قالب لیپیدها ذخیره می شوند. اگر به واسطه پرخوری بیش از نیاز بدن کالری دریافت کنید، ممکن است به سطوح بالای تری گلیسیریدها مبتلا شوید که به نام هایپرتری گلیسیریدمی» شناخته می شود. این شرایط اغلب زمانی رخ می دهد که کالری های اضافه از غذاهای چرب یا غذاهای سرشار از کربوهیدرات ها سرچشمه می گیرند.

تشخیص تری گلیسیرید بالا

یک آزمایش خون می تواند به تشخیص سطوح بالاتر از حد عادی تری گلیسیرید کمک کند. برای درک سطوح مختلف تری گلیسیرید می توانید ارقام زیر را مد نظر قرار دهید:

• عادی: کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر یا کمتر از 1.7 میلی مول در لیتر
• خط مرزی بالا: 150 تا 199 میلی گرم در دسی لیتر یا 1.8 تا 2.2 میلی مول در لیتر
• بالا: 200 تا 499 میلی گرم در دسی لیتر یا 2.3 تا 5.6 میلی مول در لیتر
• بسیار بالا: بیش از 500 میلی گرم در دسی لیتر یا بیش از 5.7 میلی مول در لیتر

دلایل بالا رفتن سطح تری گلیسرید

سطوح بالای تری گلیسیریدها می تواند خطر سکته مغزی یا حمله قلبی را افزایش دهد. این شرایط می تواند در نتیجه موارد مختلف که هم شامل عادات غذایی و هم مسائل پزشکی می شود، رخ دهد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

دیابت نوع 2 یا سطوح گلوکز به خوبی کنترل نشده: زمانی که شرایط بیماری دیابت کنترل نمی شود می تواند موجب افزایش سطوح تری گلیسیرید شود. اما با کاهش سطوح قند خون می توانید بار دیگر سطوح تری گلیسیرید را به حالت عادی باز گردانید.

رژیم غذایی سرشار از چربی، قند و کربوهیدرات ها: مصرف زیاد غذاهای سرشار از قند و چربی اشباع در واقع، خطر ابتلا به سطوح بالای تری گلیسیرید را افزایش می دهد. این می تواند به هایپرتری گلیسیریدمی منجر شود، به ویژه اگر بیشتر کالری های مصرفی شما به شکل کربوهیدارت ها باشد.

کم کاری تیروئید: کم کاری تیروئد به واسطه تولید ناکافی هورمون های تیروئید رخ می دهد که ممکن است موجب افزایش سطوح تری گلیسیرید و کلسترول شود. درمان کم کاری تیروئید و افزایش ترشح هورمون ها توسط غده تیروئید می تواند سطوح تری گلیسیرید را به حالت عادی بازگرداند.

مصرف الکل: مصرف نوشیدنی های الکلی می تواند سطوح تری گلیسیرید را افزایش دهد. اگر دلیل سطوح بالای تری گلیسیرید شما این مساله است باید از مصرف نوشیدنی های الکلی پرهیز کنید.
بیماری مزمن کلیه: زمانی که سطوح کلسترول خوب (HDL) بدن شما پایین و سطوح تری گلیسیریدها بالاست، این می تواند نشانه ای از بیماری کلیه باشد. برای بررسی دقیق شرایط باید به پزشک مراجعه کنید.

شرایط ارثی: گاهی اوقات سطوح بالای تری گلیسیرید با ژن های شما در ارتباط است. اگر یکی از اعضای خانواده شما از سطوح بالای تری گلیسیرید یا کلسترول رنج می برد، احتمال ابتلای شما به این شرایط نیز افزایش می یابد.

چربی اضافه شکم: زمانی که چربی بیش از حد در ناحیه شکم شما جمع می شود، یک واکنش شیمیایی در بدن رخ می دهد که حفظ سطوح عادی و سالم لیپید را دشوار می سازد.

ورزش نکردن: زمانی که ورزش می کنید، سطوح کلسترول خوب را به واسطه یک واکنش شیمیایی که در ماهیچه های شما رخ می دهد در محدوده سالم نگه می دارید. زمانی که از نظر جسمانی فعال نیستید، این سطوح به طور قابل توجهی افت می کنند.

داروها: برخی داروها ممکن است موجب سطوح بالای تری گلیسیرید شوند که از آن جمله می توان به مسدودکننده های بتا، داروهای ادرارآور، استروژن، رتینوئید، کورتیکواستروئیدها، و مهارکننده های پروتئاز اشاره کرد.

تفاوت تری گلیسیرید با کلسترول

تری گلیسیریدها و کلسترول هر دو چربی هایی در خون، اما از انواع متفاوت هستند. تری گلیسیریدها، لیپیدهای ذخیره شده برای استفاده در قالب انرژی هستند، در شرایطی که کلسترول برای تشکیل سلول و هورمون استفاده می شود. تری گلیسیرید و کلسترول در خون جریان دارند و به سراسر بدن سفر می کنند. با توجه به این که در خون حل نمی شوند، انتقال آنها از طریق لیپوپروتئین ها صورت می گیرد. میزان زیاد تری گلیسیرید و کلسترول برای سلامت انسان مضر است.

پایین آوردن تری گلیسیرید

کاهش وزن . اگر اضافه وزن دارید ، کم کردن ٢/٥ تا ٥ کیلوگرم می تواند به پایین آمدن تری گلیسرید کمک کند . بر روی انرژی بیشتر و سلامتی پس از کاهش وزن خود تمرکز کنید .

کالری کمتری مصرف کنید. به یاد داشته باشید که کالری اضافه به تری گلیسیرد تبدیل می شود و به عنوان چربی ذخیره می شود. کالری کمتر یعنی تری گلیسرید پایین تر .

شکر و غذاهای فرآوری شده نخورید. کربوهیدراتهای ساده مانند شکر و غذاهایی که با آرد سفید درست می شوند، تری گلیسرید را بالا می برند .

کلسترول را در رژیم خود محدود کنید. بیش از ٣٠٠ میلی گرم کلسترول در روز مصرف نکنید، اگر بیماری قلبی دارید، کمتر از ٢٠٠ میلی گرم مصرف کنید. از منابع کلسترول مانند گوشتهای با چربی اشباع شده ، زرده تخم مرغ و تمام محصولات لبنی دوری کنید.

چربیهای سالمتر را انتخاب کنید. از روغنهای گیاهی غیر اشباع مانند روغن زیتون، بادام زمینی و کانولا استفاده کنید. به جای گوشت قرمز از ماهی سرشار از امگا ٣ و ماهی های مثل سلمون و ماکارل استفاده کنید .

چربیهای ترانس را از زندگی خود حذف کنید . چربیهای ترانس در غذاهای سرخ کردنی و برخی محصولات کارخانه ای مانند شیرینیهای آماده، کراکرها و کیک ها یافت می شود . به علامت ،" بدون چربی ترانس "بر روی بسته بندی مواد غذایی اعتماد نکنید. در آمریکا مواد غذایی با ٠/٥ گرم چربی ترانس به عنوان غذای بدون ترانس محسوب شده و برچسب بدون ترانس می گیرد که مصرف زیاد آن در طولانی مدت مضر است. مواد تشکیل دهنده مواد غذایی را حتما ً مطالعه کنید . اگر حاوی روغن هیدروژنه باشد،آن غذا صد درصد چربی ترانس دارد.

نوشیدن الکل را محدود کنید. الکل حاوی قند و کالری بسیار بالایی است که باعث بالا رفتن تری گلیسرید می شود. حتی میزان کمی الکل هم می تواند تری گلیسرید را بالا ببرد.

به طور مرتب ورزش کنید. حداقل روزی ٣٠ دقیقه فعالیت جسمانی داشته باشید. ورزش منظم کلسترول خوب را بالا نگاه می دارد و کلسترول بد را پایین می آورد. پیاده روی ، شنا و یا ورزش های گروهی بسیار مفید است. اگر ٣٠ دقیقه زمان ندارید، ده دقیقه از پله بالا و پایین بروید، هنگام تماشای تلویزیون حرکت شنا و دراز و نشست انجام دهید .
اگر تری گلیسرید بالا دارید مراقب دیابت و فشار خون بالا نیز باشید.
نکته : اگر تغییر در شیوه زندگی، نتواند تری گلیسیرد تان را پایین بیاورد، پزشک معالج شما ممکن است دارو برایتان تجویز کند. معمولاً تمرکز درمان ، بر پایین آوردن کلسترول بد خون است .

درمان پزشکی پایین آوردن تری گلیسیرید

نیاسین : نیاسین یا اسید نیکوتینک کلسترول بد را کاهش می دهد، پزشک ممکن است یک مکمل هم همراه نیاسین بدهد، نیاسپان. این دارو را حتما با مجوز پزشک تهیه کنید،زیرا تداخل آن با سایر داروها و مصرف بیش از حد آن عوارض جانبی خطرناکی دارد.

فیبریتس : داروهایی مانند فنوفیبریت، جمفیبروزیل نیز در کاهش تری گلیسرید تاثیر زیادی دارند.

استاتین ها : اگر کلسترول خوب شما پایین و کلسترول بد خونتان بالا باشد، پزشک شما ممکن است، ترکیبی از دارهای استاتین و نیاسن و یا فیبریتسها را تجویز کند، به دلیل عوارض جانبی استاتینها، قبل از مصرف این دارو، اگر از سرگیجه، اسهال، یبوست و گرفتگی عضلانی رنج می برید، حتماً با دکتر خود، در میان بگذارید.

مکمل های امگا ٣ : اسیدهای چرب امگا ٣ می توانند در پایین آوردن تری گلیسرید، موثر باشند. شما می توانید آنها را از داروخانه و یا با تجویز پزشک تهیه کنید . اگر خودتان دارو را تهیه می کنید و داروی کاهش دهنده تری گلیسرید دیگری مانند استاتینها مصرف می کنید، حتماً با پزشک معالج خود مشورت کنید. مصرف امگا ٣ می تواند سایر داروها را تحت تاثیر قرار دهد.

نکته: اگر به تجویز پزشک دارو مصرف می کنید، حتماً طبق دستور این کار را انجام دهید، اما تغییر شیوه زندگی و تاثیر آن بر سلامتی خود را، فراموش نکنید.

سخن پایانی

معمولاً توصیه می شود که مقادیر تری گلیسیرید کمتر یا مساوی 150 میلی گرم در دسی لیتر باشد، با وجود این، انجمن قلب آمریکا پیشنهاد می کند که بهتر است مقدار آن کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد. با تعدیل سبک زندگی می توان از مشکلات قلبی عروقی و تری گلیسرید بالا پیشگیری کرد اما در صورت ابتلا به این عارضه تصحیح سبک زندگی و درمان های دیگر می توان اثرات قابل توجهی داشته باشد.