پايان دوران استخراج زغال‌سنگ در آلمان
۱۳۸۴ دی ۲۹, پنجشنبه
زاينده‌ی گاز ِ منوكسيد كربن در اثر سوختن زغال‌سنگ و يا باقى ماندن ذخاير طبيعى در كشور هستند.
سال‌هاست كه چگونگى استفاده از انواع انرژى و همخوانى آنها با محيط زيست در بيشتر كشورهاى جهان مورد توجه شديد قرار دارد. سهم منابع فسيلى مانند نفت، گاز و سوخت جامد در جهان حدود ۹۰ درصد از كل منابع انرژى‌ست و حدود ۱۰ درصد نيز به منابع تجديدشونده و هسته‌ای تعلق دارد.
پيامدهاى آلاينده‌ها و گرم شدن تدريجى زمين به دليل تمركز روزافزون ِ تركيبات كربن و بخصوص گاز منوكسيد كربن از يك سو، و لزوم متنوع كردن منابع تأمين انرژى از سوى ديگر، حركت به سوى استفاده از انرژى‌هاى تجديدشونده را به امرى ضرورى تبديل می‌كند، كه عمدتاً از منابعى مانند آب، باد، خورشيد و برخى منابع ديگر توليد می‌شوند.
مهم‌ترين ذخاير زغال‌سنگ آلمان در ايالت نورد راين– وستفالن قرار دارند. مقدار اين ذخاير ٢٤ ميليارد تن برآورد شده است. در سال ١٩٥٠ استفاده از زغال‌سنگ در ايالت‌هاى قديمى اين كشور ٧٣ درصد از انرژى حاصل از مواد اوليه را تشكيل مي‌داد. اين سهم تا سال ٢٠٠١ به ١/٣١ درصد كاهش يافت و زغال سنگ اهميت گذشته خود را به تدريج در اين كشور از دست داد.
اكنون ديگر سال‌ها از زمانى می‌گذرد كه كارگران معدن را در آلمان قهرمانان صنعت اين كشور می‌ناميدند. از سال ۱۹۵۷ به تدريج بسته شدن معادن زغال سنگ در اين كشور آغاز شد. از ۶۰۰ هزار موقعيت شغلى كه در آن زمان در بخش صنايع زغال‌سنگ آلمان وجود داشت، اكنون فقط ۴۰ هزار نفر به كار مشغولند.
مخالفان استخراج زغال سنگ براين نظرند كه اين ماده‌ى انرژى‌زا نه تنها گران است، بلكه محيط زيست را نيز به شدت آلوده می‌سازد. اما كارگرانى كه بعد از سال‌ها كار در اعماق ۱۰۰۰ مترى زمين شغل خود را از دست می‌دهند چه می‌گويند؟ همان‌هايى كه بسيارى‌شان پيرند و امكان يافتن كار ديگرى براى‌شان مشكل می‌نمايد.
راميز موزيك از كارگرانى‌ست كه ۲۴ سال است در معادن زغال‌سنگ آلمان كار می‌كند. موزيك فقط پدرش كارگر فولاد بود و بيشتر خويشاوندان ديگرش در كار معدن بوده‌اند. علاقه‌ی او به پدر‌بزرگ‌هاى پدرى و مادرى‌اش كه در معدن كار می‌كردند، او را به همراه پسرهاى خاله و عمويش به اين بخش صنعت تشويق كرد و به اين ترتيب بود كه خود نيز به همكار آنها تبديل شد. راميز موزيك از اولين سفرش در ۲۴ سال پيش به اعماق زمين می‌گويد:
”اولين سفرم در دوره‌ى كارآموزى بود. اون روز چه حالى داشتم. آسانسور ما رو با سرعت به اعماق زمين می‌برد. وحشت همه‌ی وجودم رو فرا‌گرفته بود و وزوز توى گوشام آروم نمی‌گرفت. روز خيلى سختى بود، اما آدم به تدريج عادت می‌كنه.”
راميز موزيك می‌خواست به عنوان كارگر متخصص فلزكار به استخدام شركت معادن زغال‌سنگ آلمان درآيد. امكان كار برايش در زمينه‌هاى ديگر نيز فراهم بود ، اما علاقه‌ی او به معدن او را به اين سوى جلب می‌كرد. خودش در اين باره می‌گويد:
”سال ۱۹۸۱ بود، می‌تونستم كارآموزيم رو در بخش‌هاى مختلف صنعتى بگذرونم، اما معدن منو به شدت به خودش جذب می‌كرد. به همين جهت دوره كارآموزيم رو توى معدن گذروندم. آخه می‌دونستم كه كار معدن آخر عاقبت داره، چون با تامين انرژى سر و كار داره و تامين انرژى هم هميشه مورد احتياجه.”
اما موزيك زمانى در معادن زغال سنگ آلمان آغاز به كار كرد كه ديگر بحران در اين شاخه‌ی صنعتى آغاز شده بود.از سال ۱۹۶۰ تا ده سال بعد از آن، يعنى سال ۱۹۷۰ ميلادی، بيش از نيمى از ۱۲۵ معدن زغال سنگ تعطيل شدند و زمانى كه راميز موزيك در سال ۱۹۸۱ ميلادى كارآموزيش را آغاز كرد فقط ۲۸ معدن مشغول بهره بردارى زغال‌سنگ بودند. راميز ۱۹ سال در معدن اِوالد Ewald كار كرد. آوريل سال ۲۰۰۰ ميلادى اين معدن نيز تعطيل شد.
موزيك در معدن ديگرى به نام والسوم Walsum شغلى دست و پا كرد، معدنى كه ۴۰ كيلومتر با محل كار سابقش فاصله داشت. هر روز به عمق ۷۶۰ مترى زمين می‌رفت و به كار مشغول می‌شد. قرار بر آن است كه در تابستان سال ۲۰۰۸ ميلادى معدن والسوم هم تعطيل شود، يعنى شش ماه قبل از زمانى كه در گفتگوهاى ميان شركت معادن زغال سنگ آلمان و ايالت نورد راين – وستفالن براى تعطيل كردن معدن تصويب شده است.
اين خبر براى راميز موزيك آن گونه كه خودش می‌گويد معنايش آن است كه دوباره چمدان‌ها را ببندد و برود. موزيك به همراه بسيارى از همكارانش نگران آينده است:
”ما می‌گيم براى ۴۰۰ سال آينده زغال سنگ داريم و اين زغال سنگ بايد براى تامين انرژى ِ كشور استخراج بشه تا از اين نظر به هيچ كشورى وابسته نباشيم. من كه سر در نمی‌يارم كه چرا معادن رو می‌بندند. می‌گند: ما نمی‌خوايم زغال سنگ استخراج كنيم، بايد انرژى رو از خارج تامين كرد. اما اين حرفها همشون مزخرفند.”
آمار ِ راميز موزيك درست است. معادن آلمان می‌توانند تا ۴۰۰ سال انرژى كشور را تامين كنند، اما كارشناسان بر اين نظرند كه اين معادن در عمق بسيار زياد قرار دارند و استخراج آنها مقرون به صرفه نيست و گران تمام می‌شود، بخصوص در شرايط اقتصادى‌ای كه در حال حاضر آلمان با آن درگير است.
شركت معادن زغال سنگ آلمان تنها در صورتى می‌تواند محصول استخراج شده‌ی خود را بفروش رساند و با ديگر شركت‌هاى تامين كننده انرژى رقابت كند، كه سوبسيد دولتى دريافت نمايد. اما مبلغ اين سوبسيد ِ دولتى رقمى عظيم است.
وزير اقتصاد آلمان و وزير امور اقتصادى ايالت نورد راين – وستفالن تصويب كرده‌اند كه ۱۶ ميليارد يورو تا سال ۲۰۱۲ ميلادى به شركت معادن زغال سنگ آلمان كمك كنند. و حق بازنشستگى معدن‌كاران و همچنين مخارج ديگرى كه بايد تا سال‌ها براى تنظيم مشكلاتى پرداخت شود كه به خاطر صنايع معدن بوجود آمده‌اند، ناچيز نيستند. مشكلاتى چون صدمه‌ی جاده‌ها و خانه‌ها به خاطر ريزش در اثر استخراج زغال سنگ از اعماق زمين.
و اين در حالى ست كه بهاى انرژى برق براى صنايع از سال ١٩٩٨ تاكنون در آلمان ٣٠ درصد كاهش را نشان می‌دهد و بهاى برق براى مصارف خانگى هم تا ١٥ درصد كاهش داشته است.