دانشجویانی که به طور روزانه و در دانشگاه های سراسری تحصیل نموده اند، برای دریافت اصل مدرک دانشگاهی خود به منظور ادامه تحصیل در خارج از کشور، ملزم به آزادسازی مدرک تحصیلی خود هستند؛ زیرا در ازای تحصیل رایگان خود، تعهد خدمت به دولت دارند. مدت زمان این خدمت بسته به رشته تحصیلی و سهمیه منطقه کنکور شخص متغیر بوده و به صورت زیر است:
- دانشجویان مقطع کارشناسی با سهمیه منطقه 1، شاهد، رزمندگان و ایثارگران دقیقا برابر با تعداد سال های تحصیل خود، تعهد خدمت به دولت دارند.
- دانشجویان مقطع کارشناسی با سهمیه مناطق 2 و 3، دو برابر سال های تحصیل خود، تعهد خدمت به دولت دارند.
- دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا نیز، برابر با سال های تحصیل خود، تعهد خدمت به دولت دارند.
در ادامه با روش های موجود برای آزادسازی مدرک تحصیلی آشنا خواهیم شد:
آزادسازی مدرک از طریق کاریابی
در روش آزادسازی مدرک از طریق کاریابی، فرد باید حداکثر تا شش ماه پس از فارغ التحصیلی (برای آقایان، حداکثر تا یک سال پس از صدور کارت پایان خدمت و یا معافیت دائم) در یک موسسه کاریابی ثبت نام نماید؛ بهتر است متقاضی در همان ابتدا قصد خود را آزادسازی مدرک عنوان نماید تا در جستجوی کار برای او نباشند. سپس زمانی که حداقل شش ماه از ثبت نام در موسسه کاریابی و حداقل یک سال از فارغ التحصیلی گذشته است، با مراجعه فرد به موسسه کاریابی، نامه عدم کاریابی برای وی صادر می شود. به وسیله این نامه، امکان آزادسازی مدرک تحصیلی امکان پذیر است.
*برای کسانی که تحصیل در مقاطع مختلف را در دانشگاه های دولتی به پایان رسانده اند، پس از صدور نامه عدم کاریابی، امکان آزادسازی همه مدارک تحصیلی به صورت مرحله به مرحله ( ابتدا کارشناسی سپس کارشناسی ارشد سپس دکتری ) فراهم می شود. همچنین هنگام ثبت درخواست کاریابی، فرد نباید در حال تحصیل باشد.
*برای صدور نامه عدم کاریابی فرد نباید هیچگونه سابقه بیمه ای داشته باشد.
آزادسازی مدرک با پرداخت هزینه
در روش آزادسازی مدرک با پرداخت هزینه، فرد با پرداخت هزینه لغو تعهد، مدرک تحصیلی خود را در کمتر از یک ماه آزاد می کند؛ مبلغ پرداختی به عوامل مختلفی از جمله سال آغاز و پایان تحصیل، رشته و مقطع تحصیلی، سابقه کار و سهمیه منطقه کنکور متقاضی بستگی دارد. این مبلغ برای هر شخص متفاوت بوده و البته که هزینه قابل توجهی است.
آزادسازی مدرک تحصیلی با سابقه بیمه
مدت زمانی که فرد پس از فارغ التحصیلی مشغول به کار شده و سابقه بیمه برایش رد شده است، تعهد خدمت او را کاهش می دهد.* برای مثال فارغ التحصیل مقطع کارشناسی با سهمیه منطقه 1 در ازای داشتن 4 سال سابقه کار با بیمه، می تواند مدرک تحصیلی کارشناسی خود را آزاد نماید. این امر برای فارغ التحصیل مقطع کارشناسی با سهمیه منطقه 2 در ازای داشتن 8 سال سابقه کار با بیمه میسر است. ( درباره سابقه کار بدون بیمه نیز، اینجا بخوانید )
*سال های خدمت سربازی نیز همچون سابقه بیمه از تعهد خدمت کم می کند.